utw wydz st ALuminum, Elektrotechnika, dc pobierane, pnom wimir, PNOM, Laborki [ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ruch dyslokacji jest hamowany przez czšstki, jednak dyslokacja może się przemieszczać między czšstkami. W wyniku polizgu następuje stopniowe wyginanie dyslokacji aż do utworzenia pętli wokół każdej czšstki. Dyslokacja wówczas odrywa się od czšstek, powodujšc zmniejszenie efektywnej odległoci między czšstkami, co utrudnia przejcie następnej dyslokacji. Jeli jednak zdoła ona przejć, utworzš się dodatkowe pętle, aż wreszcie ruch dyslokacji zostanie zupełnie zablokowany. Stan taki odpowiada silnemu umocnieniu stopu. Zgodnie z tym mechanizmem wzrost iloci fazy umacniajšcej i jej dyspersji prowadzi do wzrostu umocnienia. Najsilniej umacniajš stop czšstki koherentne z osnowš, które sš zapętlone; czšstki niekoherentne mogš być cinane przez dyslokacje i ich wpływ na umocnienie jest mniejszy. Wydzielanie czšstek fazy umacnianej można w tych stopach, które wykazujš zmiennš rozpuszczalnoć składników w funkcji temperatury. Jeli linia solvus ma charakter taki jak na rysunku to w miarę obniżania temperatury następuje zmniejszenie rozpuszczalnoci drugiego składnika. Można, więc spowodować wydzielenie nadmiaru składnika w postaci dyspersyjnych czšstek drugiej fazy.Utwardzanie wydzieleniowe składa się z dwóch zabiegów: przesycania i starzenia. Przesycanie polega na nagrzaniu stopu do maksymalnej temperatury rozpuszczalnoci drugiego składnika (powyżej linii solvus) i szybkim oziębieniu w wodzie. W ten sposób uzyskuje się przesycony roztwór stały, który jest metastabilny. Jeli w temperaturze pokojowej zachodzi dyfuzja drugiego składnika, to może się on wydzielać i zachodzi zwykle w dłuższym czasie proces zwany starzeniem naturalnym lub samorzutnym. Prowadzi to do maksymalnego umocnienia. Można jednak przyspieszyć proces wydzielania przez nagrzewanie uprzednio przesyconego stopu do temperatury znacznie niższej niż od temperatury przesycania. Zabieg taki nazywamy starzeniem przyspieszonym (sztucznym). Im wyższa temperatura starzenia, tym krótszy jest czas potrzebny do wydzielenia nadmiaru drugiego składnika z roztworu, ale jednoczenie wzrasta wielkoć wydzielonych czšstek i maleje ich iloć, przez co umocnienie stopu zmniejsza się. Ponieważ jednoczenie wzrastajš właciwoci plastyczne, można przez dobór odpowiedniej temperatury starzenia regulować własnoci stopu w doć szerokich granicach. W stalach składnikiem umacniajšcym może być węgiel lub azot, gdyż obydwa te pierwiastki wykazujš zmiennš rozpuszczalnoć w ferrycie z temperaturš. [ Pobierz całość w formacie PDF ]