Upośledzenie umysłowe, Materiały ze studiów, Pedagogika specjalna, Niepełnosprawność umysłowa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
1.4. UpoĻledzenie umysþowe
Poziom inteligencji pozostaje pod kontrolĢ wielu czynnikw genetycznych
i nabytych, a takŇe Ļrodowiskowych. Do jego pomiaru sþuŇĢ testy zdolnoĻci okreĻlajĢce
wiek umysþowy danej osoby. Iloraz wieku umysþowego i wieku metrykalnego
pomnoŇony przez 100 wyznacza iloraz inteligencji, ktry jest miarĢ inteligencji.
Kryterium upoĻledzenia umysþowego stanowi poziom poniŇej dwch odchyleı
standardowych od przeciħtnej. OsiĢgniħty iloraz inteligencji wyznacza poziom
upoĻledzenia umysþowego:
•
IQ w granicach 50-69 okreĻla upoĻledzenie w stopniu lekkim,
•
IQ od 35 do 49 to upoĻledzenie umiarkowane,
•
IQ w zakresie od 20 do 34 to upoĻledzenie znaczne,
•
IQ poniŇej 20 wyznacza upoĻledzenie gþħbokie.
Warto zaznaczyę, Ňe upoĻledzenie umysþowe nie jest odrħbnĢ jednostkĢ nozologicznĢ
(chorobowĢ), poniewaŇ nie jest wywoþywane zawsze przez tħ samĢ przyczynħ i nie
zawsze przebiega w podobny sposb, czego wymaga definicja jednostki nozologicznej.
Stanowi jedynie objaw, wynik dziaþania wielu rŇnorodnych czynnikw biologicznych,
psychologicznych i spoþecznych. Jest ostatecznym skutkiem procesw patologicznych
prowadzĢcych do znacznego obniŇenia sprawnoĻci intelektualnej i zdolnoĻci
przystosowawczych. ZasadniczĢ rolħ w powstawaniu upoĻledzenia umysþowego
odgrywajĢ czynniki genetyczne, w tym anomalie chromosomalne, zaburzenia zaleŇne od
jednego genu i zaburzenia wieloczynnikowe. StanowiĢ one 34% wszystkich czynnikw
odpowiedzialnych za gþħbsze upoĻledzenie. Przyczyn upoĻledzenia moŇna takŇe
upatrywaę w chorobach i infekcjach matki oraz naduŇywaniu alkoholu i nieprawidþowym
odŇywianiu siħ w okresie ciĢŇy. W okresie okoþoporodowym niebezpieczeıstwo stanowi
niedotlenienie i niedokrwienie oĻrodkowego ukþadu nerwowego pþodu i noworodka,
a takŇe urazy mechaniczne gþowy (Komender, 2002).
UpoĻledzenie umysþowe jest to nieosiĢgniħcie wþaĻciwego dla danego wieku
poziomu sprawnoĻci intelektualnej. UpoĻledzenie umysþowe wyraŇa siħ przede wszystkim
w zmniejszeniu umiejħtnoĻci, ktre ujawniajĢ siħ w okresie rozwojowym i decydujĢ
o oglnym poziomie inteligencji, czyli zdolnoĻci poznawczych (spostrzegania,
rozumowania, zapamiħtywania, uczenia siħ), spoþecznych, rozwoju mowy, sprawnoĻci
motorycznej oraz radzenia sobie w nowych sytuacjach. UpoĻledzenie umysþowe moŇe
Wszystkie prawa zastrzeŇone. Kopiowanie, modyfikacja, wprowadzanie do obrotu, publikacja, dystrybucja
w celach komercyjnych caþoĻci lub czħĻci bez uprzedniej zgody autorki - sĢ zabronione
 wystħpowaę samodzielnie lub z innymi zaburzeniami psychicznymi lub fizycznymi
(Komender, 2005).
Profil poszczeglnych funkcji i umiejħtnoĻci moŇe byę nierwnomiernie
uksztaþtowany, niektre aspekty mogĢ byę znacznie osþabione, a jednoczeĻnie pewne
zdolnoĻci mogĢ byę zachowane na dobrym lub nawet bardzo dobrym poziomie. Poziom
upoĻledzenia moŇe zmieniaę siħ w niewielkich granicach pod wpþywem ęwiczeı
i rehabilitacji (Wcirka, 2002).
Typowe objawy upoĻledzenia umysþowego to osþabienie zdolnoĻci rozumowania,
liczenia, abstrahowania, pojmowania nowych sytuacji, planowania dziaþaı, uwagi,
pamiħci i uczenia siħ, opanowania jħzyka i komunikacji, rŇnych aspektw orientacji oraz
zmiany w zakresie motywacji, ograniczenia sprawnoĻci ruchowej, zmiany
impulsywnoĻci, ograniczenia aktywnoĻci intencjonalnej oraz rŇne zmiany uczuciowoĻci.
CzħstoĻę wystħpowania upoĻledzenia umysþowego okreĻlanego za pomocĢ ilorazu
inteligencji ksztaþtuje siħ w granicach 3% populacji. PoglĢd sugerujĢcy okreĻlanie
upoĻledzenia umysþowego wyþĢcznie miarĢ ilorazu inteligencji zostaþ poddany ostrej
krytyce. WspþczeĻnie w celu ustalenia poziomu upoĻledzenia umysþowego nacisk
kþadzie siħ rwnieŇ na spoþeczne funkcjonowanie oraz zdolnoĻci adaptacyjne jednostki.
Wspþczynnik wystħpowania upoĻledzenia umysþowego zgodny z powyŇszĢ koncepcjĢ
spada do 1% (McLaren i Bryston, 1987, za: Kendall, 2004).
NaleŇy pamiħtaę, Ňe wskaŅnikiem dynamiki niedorozwoju umysþowego sĢ zmiany
w zakresie ilorazu inteligencji i przystosowania spoþecznego, jednakŇe efekty rozwojowe
osb upoĻledzonych umysþowo podlegajĢ indywidualnemu zrŇnicowaniu. Wpþyw na
funkcjonowanie osb o inteligencji poniŇej normy majĢ: stan zdrowia, obciĢŇenia
dziedziczne, rŇnice indywidualne, wpþywy Ļrodowiska i proces rewalidacji. RŇnice
wĻrd osb o takim samym stopniu upoĻledzenia dotyczyę mogĢ rŇnych sfer, np.:
percepcji sþuchowej i wzrokowej, pamiħci, uwagi, rozwoju mowy, koordynacji ruchowej,
dojrzaþoĻci spoþecznej oraz wad rozwojowych i zaburzeı wspþwystħpujĢcych
(KoĻcielak, 1984).
Wszystkie prawa zastrzeŇone. Kopiowanie, modyfikacja, wprowadzanie do obrotu, publikacja, dystrybucja
w celach komercyjnych caþoĻci lub czħĻci bez uprzedniej zgody autorki - sĢ zabronione
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]