UWARUNKOWANIA ROZWOJU EDUKACJI W POLSCE, 💞 Najnowsza historia Polski, Przyszłość - wyzwania i szanse [ Pobierz całość w formacie PDF ]
20101219
Dobre pomysły na edukację przez całe…
Uwarunkowania rozwoju edukacji w Polsce
Redaktor: Prof. Stefan M. Kwiatkowski
16.12.2010.
Odpowiedź na pytanie „Czy idziemy w dobrym kierunku?” w odniesieniu do edukacji
wymaga określenia współrzędnych punktu, do którego zmierzamy. W praktyce trudno
mówić o jednym punkcie, proponuję więc wprowadzenie pojęcia „zbioru punktów
docelowych”. Dotarcie do dowolnego punktu tego zbioru można będzie już uznać za
sukces.
Cały czas pozostaje jednak problem zdefiniow ania ow ego zbioru. Pomocne w tym zakresie mogą być
prognozy gospodarcze i społeczne, których spełnienie zależy od funkcjonow ania systemu edukacji.
T akie ujęcie nie sprowadza edukacji do instrumentu pozwalającego wyłącznie na realizację szeroko rozumianych celów
gospodarczospołecznych, ale zw raca uwagę, że rów nolegle z celami indyw idualnymi (w dużej mierze autotelicznymi),
należy uw zględniać cele zbiorowe. Rodzi się w tej sytuacji pytanie o w izję rozwoju kraju i o pożądany jego stan w
perspektyw ie co najmniej 10letniej. Ten okres obejmuje czas nauki w szkołach ponadgimnazjalnych i czas trw ania
studiów .
W brew powszechnym opiniom o nieokreśloności i losowości zdarzeń prow adzących nas do przyszłości, w arto zw rócić
uw agę na fakt, iż prognozy w wielu dziedzinach są oparte na analizach kierunków rozw oju techniki i technologii, a te nie
zmieniają się w sposób przypadkow y. Zmiany, o których mow a, rodzą się najpierw jako koncepcje teoretyczne poddawane
w eryfikacjom empirycznym w laboratoriach, a następnie są testow ane w ograniczonej skali w przemyśle. Trzeba zatem
sięgnąć do opinii twórców , w ynalazców , eksperymentatorów , ale też praktyków gospodarczych. Na tej podstaw ie można
prognozow ać przyszłe rozwiązania technologiczne, a w dalszej kolejności zastanaw iać się, jakich kw alifikacji będzie w ymagało
ich w drożenie.
Drugim źródłem umożliw iającym prognozy są analizy zmian w strukturze zaw odowej ludności w krajach zaw ansow anych
technologicznie – stosujących na co dzień technologie, które dla nas są jeszcze niedostępne. Z dużym
prawdopodobieństwem można przew idyw ać, że pójdziemy tą samą drogą – jeżeli chcemy uczestniczyć w globalnie
rozumianym procesie produkcji i usług.
Oczywiście zarysow ane jedynie podejście można rozw ijać i uszczegóław iać z myślą o wspomnianym edukacyjnym zbiorze
punktów docelow ych.
Przyw ołane prognozy, sprow adzające się do przew idywania popytu na pracę, są od pew nego czasu w Polsce
marginalizowane. A to w łaśnie ich w yniki mogą stanow ić podstaw ę do stw orzenia strategii rozw oju systemu edukacji.
T akie nadzieje środowisko edukacyjne w iązało z pracami Międzyresortow ego zespołu ds. prognozowania popytu na pracę,
który niestety został rozw iązany wraz z likwidacją Rządowego Centrum Studiów Strategicznych, w ramach którego
funkcjonow ał. Jest to tym bardziej zdumiewające, że w Europie obserw ujemy dynamiczny rozwój studiów i badań
dotyczących przyszłości.
Przewidyw ania popytu na pracę są punktem wyjścia do tworzenia now oczesnego systemu poradnictw a, czy też inaczej –
doradztw a zaw odowego. Doradcy zaw odowi powinni służyć radą zarów no młodzieży stojącej przed w yborem szkoły
ponadgimnazjalnej, a później kierunku studiów , jak i dorosłym w obliczu konieczności zmiany stanow iska pracy.
Dzisiejsze w ybory młodzieży są mało racjonalne. Po gimnazjum zdecydowana większość uczniów decyduje się na naukę w
szkołach o charakterze ogólnym – w liceach ogólnokształcących i liceach profilow anych (te ostatnie mimo
ukierunkow anych zaw odowo bloków treści nie są szkołami zaw odow ymi). Taka sytuacja, utrzymująca się od kilkunastu lat,
jest niezgodna z potrzebami rynku pracy, a także z tendencjami obserwow anymi w krajach Unii Europejskiej. Jest to,
między innymi, rezultat braku doradców zawodow ych w gimnazjach, niezdecydowania i odraczania decyzji edukacyjno
zawodow ych do czasu zdobycia matury.
Jednak rów nież po uzyskaniu św iadectwa dojrzałości w ybory – tym razem kierunku studiów – mają mało wspólnego z
rzeczyw istością gospodarczą. Otóż blisko 80% maturzystów decyduje się na w ybór kierunków humanistycznych i
społecznych. Tylko ok. 20% rozpoczyna studia na kierunkach ścisłych i technicznych. T o kolejny już efekt niewłaściw ie
funkcjonującego systemu doradztw a zawodow ego, a także braku w śród kandydatów na studia w iedzy o rynku pracy. Do
tego dochodzi niechęć do podejmow ania pracy w czasie w akacji i innych przerw w nauce. Gdzie zatem młodzież ma
zdobywać informacje o zaw odach i w arunkach przyszłej pracy, w jaki sposób może identyfikować w łasne zainteresowania i
predyspozycje?
T o kolejne pytania zw iązane z przyszłością edukacji w naszym kraju. Odpow iedź na nie prow adzi do doradcy zawodow ego
(właściw ie eurodoradcy), do pracodaw ców, którzy mogliby oferow ać uczniom pracę okresową, do nauczycieli i rodziców ,
którzy wspólnie mogliby tworzyć klimat sprzyjający zdobyw aniu w ybranych kwalifikacji zaw odow ych już w trakcie nauki w
gimnazjum, a później w liceum: ogólnokształcącym lub profilowanym.
T ytułowe uw arunkow ania rozwoju edukacji w Polsce są związane także z dw oma rozw iązaniami, które stopniow o są
w prowadzane zarówno w systemie szkolnym, jak i pozaszkolnym. Pierwsze z nich to standardy kwalifikacji zaw odowych,
które są rodzajem norm w ymagań rynkow ych.
Standardy opracowuje się na podstaw ie badań prow adzonych w przedsiębiorstwach. Prezentują w ięc punkt w idzenia
www.edunews.pl/index2.php?option=c…
1/3
20101219
Dobre pomysły na edukację przez całe…
pracodawców , czyli osób tworzących now e miejsca pracy. Przypomnijmy w tym miejscu, że strukturę standardu tworzą:
» podstawy praw ne wykonywania zaw odu,
» syntetyczny opis zawodu,
» w ykaz stanowisk pracy przyporządkow any przyjętym poziomom kw alifikacji,
» lista zadań zawodow ych,
» w ykaz składowych kw alifikacji zawodow ych,
» zbiory umiejętności, w iadomości i cech psychofizycznych skorelow ane z pięcioma poziomami kw alifikacji i czterema
grupami kw alifikacji.
Drugie w prowadzane rozwiązanie to Krajowe Ramy Kw alifikacji będące swoistą odpow iedzią na ustanow ione 23 kwietnia
2008 r. przez Parlament Europejski i Radę Europejskie Ramy Kw alifikacji. Propozycja krajow ych ram została opracowana na
ośmiu poziomach efektów uczenia się. Koncepcja ram kwalifikacji bazuje na wcześniej zidentyfikow anych kw alifikacjach
zawodow ych (standardy), przypisując im – w w yniku walidacji – odpow iednie poziomy.
Standardy kw alifikacji zawodow ych i krajow e ramy kw alifikacji umożliwiają odmienne niż dotąd spojrzenie na edukację.
Położenie nacisku na kw alifikacje (standardy) sprzyja rozpatrywaniu kształcenia w kategoriach efektów uczenia się (ramy).
Dzięki temu na drugi plan przesuw ają się miejsce i czas osiągnięcia kwalifikacji, a na pierw szy w ychodzi zdolność do ich
potw ierdzenia. W ten sposób integruje się kształcenie formalne, nieformalne i pozaformalne, czyniąc je równopraw nymi
elementami uczenia się przez całe życie.
Przechodząc do syntezy, warto podjąć próbę zdefiniow ania podstaw ow ych zadań, które stoją przed edukacją, a szerzej
rzecz ujmując, w arunkują jej racjonalny rozwój. Zaliczam do nich:
1. Opracowanie prognoz popytu na pracę (lata 2010–2020).
2. W yrów nanie szans edukacyjnych uczniów rozpoczynających naukę w szkole podstaw owej.
3. Upow szechnienie doradztw a zaw odow ego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
4. W prowadzenie systemu doradztwa zaw odowego dla dorosłych.
5. Pow iązanie szkół zaw odowych z zakładami pracy i z uczelniami w yższymi (wymiana w ykładow ców – nauczycieli,
korzystanie z infrastruktury technicznej uczelni, staże i praktyki dla nauczycieli, praktyki dla uczniów ).
6. Uelastycznienie (przy w spółudziale pracodawców ) struktur szkolnych i uczelnianych:
» umożliw ienie zdobyw ania i potwierdzania w szkołach i uczelniach składow ych kw alifikacji (elementów kw alifikacji
„pełnych”),
» w prowadzenie krótkich form kształcenia na studiach licencjackich – inżynierskich (dla absolw entów szkół policealnych,
absolwentów liceów profilowanych i techników , a także dla pracow ników o wysokich kw alifikacjach zaw odow ych),
» integrację uczelni w yższych ze środowiskiem lokalnym (tematy prac licencjackich – inżynierskich, magisterskich i
doktorskich odpow iadające potrzebom regionu; przepływ w ykładow ców do firm i pracowników firm do uczelni – staże,
praktyki).
T o tylko kilka zadań, od których można rozpocząć modernizację systemu edukacji. Rów nolegle z ich realizacją powinien być
doskonalony proces kształcenia, czyli: cele, treści, formy, metody, środki dydaktyczne i sposoby oceny efektów uczenia
się. Należy bowiem pamiętać, że w w ielu przypadkach skoncentrow anie się na rezultacie prowadzi do lekcew ażenia
procesu. Tymczasem z praktyki edukacyjnej w iadomo, że właściw ie prow adzony proces może przynosić pozytyw ne efekty
odroczone w czasie. Efekt uczenia się (ramy) jest istotny, ale nie pow inien być celem samym w sobie.
Prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski jest przewodniczącym Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademi Nauk.
Niniejsza wypowiedź pochodzi z pubikacji: Edukacja dla rozwoju / [red. Jan Szomburg, Piotr Zbieranek];
Polskie Forum
Obywatelskie
Gdańsk : Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, 2010. (Wolność i Soidarność ; nr 22)
Do ulubionych
(6) |
Zacytuj
| Odsłon: 115
Komentarze (1)
1
Dodane przez
Wiesław Mariański
, w dniu 19122010 12:31
"w prow adzenie krótkich form kształcenia na studiach licencjackich ​ inżynierskich (dla absolw entów szkół policealnych,
absolw entów liceów profilowanych i techników , a także dla pracowników o wysokich kwalifikacjach zaw odowych"
Bardzo podoba mi się ten postulat. Dotychczasow y system kształcenia zaw odow ego dla młodzieży i dla dorosłych jest
bardzo czasochłonny. Szczególnie gdy ktoś chce lub musi szybko zmienić sw ój zaw ód.
Inny aspekt, to kształcenie umiejętności uniw ersalnych pracownika, przydatnych i koniecznych w w ykonyw aniu każdego
zawodu. Moja osobista refleksja: ilekroć mam spotkać się z pierw szy raz z absolw entem politechniki lub wyższej szkoły
czegoś, zastanawiam się czy znów będę miał do czynienia z człow iekiem nieudolnym i prymityw nym. Niestety, coraz
rzadziej bywam mile rozczarow any.
Mojemu badaniu podlegają następujące umiejętności i postawy uniwersalne:
www.edunews.pl/index2.php?option=c…
2/3
20101219
Dobre pomysły na edukację przez całe…
elementarna kultura osobista
język ciała
sposób wysławiania się, słow nictw o
praw idłow a komunikacja
dziw ienie się
zadawanie pytań
robienie notatek
rozumow anie poprzez analogię
w czuwanie się
proaktywność
prowadzenie dialogu, sporu
sposób rozmaw iania przez telefon i pisania emaili
sposób sprzedaży: siebie, sw ojej firmy, produktu
Tylko zalogowani użytkownicy mogą komentow ać materiały .
Proszę zaloguj się lub zarejestruj.
Powered by AkoComment Tweaked
Special Edition
v.1.4.6
AkoComment © Copyright 2004 by Arthur Konze
www.mamboportal.com
All right reserved
Zamknij okno
www.edunews.pl/index2.php?option=c…
3/3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]