vademecum gimnazjalisty- fizyka i astronomia, Egzamin Gimnazjalny, Fizyka [ Pobierz całość w formacie PDF ]
FIZYKA I ASTRONOMIA
RUCH JEDNOSTAJNIE PROSTOLINIOWY
Każdy ruch jest zmienną położenia w czasie danego ciała lub układu ciał względem pewnego wybranego układu odnie-
sienia.
v= s/t
<[a] = m/s, km/h>
RUCH PROSTOLINIOWY JEDNOSTAJNIE PRZYSPIESZONY
v= at
<[a = m/s2>
Dla ciała spadającego swobodnie:
v = gt
Prędkość średnia:
v
śr
= v
0
+ v
k
/2
Droga (gdy v0 = 0):
s = at
2
/2
Droga przebyta w czasie
t: s = v
śr·
· t, s = v
o
· t + at
2
/2
Droga dla ciała spadającego swobodnie:
s = gt
2
/2
RUCH PROSTOLINIOWY JEDNOSTAJNIE OPÓŹNIONY
Wartość przyspieszenia (a) ze znakiem minus
s= v
0
· t/2
RUCH JEDNOSTAJNY PO OKRĘGU
v = const, wektor v zmienia swój kierunek
Okres:
T = 1/f, T = -2
π
r/v
Przyspieszenie dośrodkowe:
ad = v
2
/r
Siła do- i odśrodkowa:
F
od,do
= mv
2
/r
PĘD CIAŁA
p
→
= mv
→
Zasada zachowania pędu dla dwóch ciał początkowo spoczywających:
m
1
v
1
= m
2
v
2
VADEMECUM GIMNAZJALISTY |
FIZYKA I ASTRONOMIA
strona z 5
I ZASADA DYNAMIKI NEWTONA
Jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą się, to ciało to pozostaje w spoczynku lub porusza się
ruchem jednostajnym prostoliniowym.
II ZASADA DYNAMIKI NEWTONA
Jeżeli na ciało działają siły, to porusza się ono ruchem jednostajnie przyspieszonym, pod warunkiem że ich wypadkowa
jest stała i nie jest równa zeru. Przyspieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do siły wypadkowej i odwrotnie propor-
cjonalne do masy ciała.
a
→
= F
→
/m
III ZASADA DYNAMIKI NEWTONA
Jeżeli ciało A działa na ciało b pewną siłą F, to ciało B działa na ciało A siłą F o tej samej wartości i kierunku, ale o przeciw-
nym zwrocie
F
→
AB
= -F
→
BA
PRAWO POWSZECHNEGO CIĄŻENIA (powszechnej grawitacji)
Wartość, z jaką oddziałują na siebie dwa ciała punktowe, jest wprost proporcjonalna do iloczynu stałej grawitacji oraz
mas tych ciał i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między nimi.
F = G Mm/r
2
G (stała grawitacji) = 6,67·10
-11
Nm
2
/kg
2
SIŁA CIĘŻKOŚCI
F
→
c= mg
→
PRACA
W= Fs
<[W] = 1J = N · m = kg · m
2
/s
2
>
MOC
P= W/t
<[P] = 1W = J/s>
Dla ciał poruszających się ruchem jednostajnym:
P = Fv
ENERGIA POTENCJALNA
E
p
= mgh
ENERGIA KINETYCZNA
E
k
= mv
2
/2
TEMPERATURA
Kelvin:
T = t + 273
o
Celcjusz:
t = T – 273
o
VADEMECUM GIMNAZJALISTY |
FIZYKA I ASTRONOMIA
strona z 5
GĘSTOŚĆ SUBSTANCJI
ρ
= m/v <[
ρ
] = kg/m
3
>
I ZASADA TERMODYNAMIKI
Całkowita zmiana energii wewnętrznej układu
Δ
U jest równa sumie ciepła Q dostarczonej do układu i pracy W wykona-
nej nad układem przez siły wewnętrzne.
Δ
U = Q + W <[Q] = J = Nm>
ciepło właściwe:
c = Q/m
Δ
T <[c] = J/ kg · K>
ciepło topnienia = krzepnięcia = parowania = skraplania:
c = Q/m
RUCH DRGAJĄCY
Amplituda (A) – to największe wychylenie ciała z położenia równowagi.
Okres drgań (T) – to czas, w którym ciało wykonuje pełne drganie, tzn. przebywa drogę od jednego skrajnego położenia
do drugiego i z powrotem.
T = 2
π
λ
/g
Częstotliwość (f ) – odwrotność okresu. Częstotliwość informuje nas, jaka jest liczba drgań w czasie 1 s. Np. jeśli okres T =
1/2 s, to w czasie 1 sekundy nastąpią dwa drgania, jeśli T = 3 s, to w czasie 1 s nastąpi 1/3 drgania itd.
f = 1/T <[ f ] = 1/s = 1 herc (Hz)>
DŁUGOŚĆ FALI
Długość fali to droga, jaką przebywa fala w czasie jednego okresu drgań cząsteczek.
λ
= vT,
λ
= v/f <[
λ
]= 1m>
CIŚNIENIE
p = F/s <[p] = 1P = N/m
2
>
ciśnienie hydrostatyczne:
p =
ρ
gh
PRAWO COULOMBA
F= kq
1
q
2
/r
2
k = 9·109 Nm2/r2
NAPIĘCIE ELEKTRYCZNE
U = W
A
→
B
/q
NATĘŻENIE PRĄDU
I = Q/t
<[I] = 1A = c/s>
VADEMECUM GIMNAZJALISTY |
FIZYKA I ASTRONOMIA
strona z 5
PRAWO OHMA
Natężenie prądu płynącego przez przewodnik jest wprost proporcjonalne do napięcia przyłożonego do końców prze-
wodnika i odwrotnie proporcjonalne do jego oporu.
I = U/R
<[R] = 1
Ω
= V/A>
R =
ρ
l/s
I PRAWO KIRCHOFFA
Suma prądów wpływających jest równa sumie prądów wypływających z węzła.
I
1
+ I
2
= I
3
+ I
4
+ I
5
ŁĄCZENIE SZEREGOWE ODBIORNIKÓW
R
z
= R
1
+ R
2
+ R
3
+ … +R
n
U = U
1
+ U
2
+ U
3
+ … +U
n
I = const
ŁĄCZENIE RÓWNOLEGŁE ODBIORNIKÓW
1/R
z
= 1/R
1
+ 1/R
2
= 1/R
3
+…+R
n
U = const
I = I
1
+ I
2
+ I
3
+… +I
n
PRACA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO
W = UIt, W = U
2
/Rt, W = I
2
R
MOC PRĄDU ELEKTRYCZNEGO
P =IU, P =W/t
PRĄD PRZEMIENNY W UZWOJENIACH TRANSFORMATORA
U
2
/U
1
= z
2
/z
1
SIŁA ELEKTRODYNAMICZNA
Jest to oddziaływanie pola elektromagnetycznego na przewodnik, w którym płynie prąd elektryczny.
F = B · I ·
l
(
l
- długość przewodnika)
<[B] = 1T (tesla) = kg/A·s
2
>
SIŁA LORENTZA
Jest to siła, którą pole magnetyczne oddziałuje na cząstkę, która znalazła się w tym polu.
F
L
= B · v · q
STRUMIEŃ MAGNETYCZNY
Wartość strumienia magnetycznego określa jak dużo linii pola przenika przez daną powierzchnię S.
φ
= BS
VADEMECUM GIMNAZJALISTY |
FIZYKA I ASTRONOMIA
strona z 5
ZDOLNOŚĆ SKUPIAJĄCA SOCZEWKI
Z = 1/f
ENERGIA FOTONU
E = hf
Stała Plancka:
h= 6,62 · 10
-34
J/s
ZASADA ZACHOWANIA ENERGII W ZJAWISKU FOTOELEKTRYCZNYM
hf = W + mv
2
/2
ENERGIA SPOCZYNKOWA CZĄSTKI
E = mc
2
VADEMECUM GIMNAZJALISTY |
FIZYKA I ASTRONOMIA
strona 5 z 5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]