usa-konstytucja[1], Dokumenty -- WOS --, kl III, teksty, inne teksty [ Pobierz całość w formacie PDF ]
KONSTYTUCJA STANìW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI - 17 PAŹDZIERNIKA 1787
My, nard Stanw Zjednoczonych, pragnąc udoskonalić Unię, ustanowić sprawiedliwość, zabezpieczyć spokj w kraju, zapewnić
wsplną obronę, podnieść oglny dobrobyt oraz utrzymać dla nas samych i naszego potomstwa dobrodziejstwa wolności,
wprowadzamy i ustanawiamy dla Stanw Zjednoczonych Ameryki niniejszą konstytucję.
Artykuł I
£1.
Wszelka niniejszym przyznana władza ustawodawcza przysługuje Kongresowi Stanw Zjednoczonych, ktry składa się z
Senatu i z Izby Reprezentantw.
£2.
W skład Izby Reprezentantw wchodzą członkowie wybierani co dwa lata przez ludność poszczeglnych stanw; w każdym
stanie wyborcy powinni odpowiadać wymogom, określonym dla wyborcw tej izby ciała ustawodawczego stanu, ktra składa się
z większej liczby członkw. Nie można zostać członkiem Izby Reprezentantw, nie mając ukończonych lat dwudziestu pięciu, nie
posiadając obywatelstwa Stanw Zjednoczonych od lat siedmiu i nie będąc w czasie wyborw mieszkańcem tego stanu, w
ktrym się kandyduje. Mandaty i bezpośrednie podatki przypadające na poszczeglne stany, ktre przystąpiły do Unii, ustala się
odpowiednio do liczby mieszkańcw; oblicza się ją dodając do oglnej liczby osb wolnych, łącznie z osobami zobowiązanymi do
służby przez czas określony w latach, ale z wyłączeniem nie opodatkowanych Indian, trzy piąte ogłu pozostałych osb.
Najbliższe obliczenie nastąpi w ciągu trzech lat od pierwszego zebrania się Kongresu Stanw Zjednoczonych, a następne spisy
ludności dokonywać się będą co dziesięć lat w sposb określony ustawą. Na każde trzydzieści tysięcy nie może przypadać więcej
niż jeden przedstawiciel, ale każdy stan musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela; aż do przeprowadzenia takiego
obliczenia stan New Hampshire uprawniony jest do wyboru trzech przedstawicieli, Massachusetts ośmiu, Rhode Island i
Providence Plantations jednego, Connecticut pięciu, Nowy Jork sześciu, New Jersey czterech, Pensylwania ośmiu, Delaware
jednego, Maryland sześciu, Wirginia dziesięciu, Płnocna Karolina pięciu, Południowa Karolina pięciu i Georgia trzech. W razie
wygaśnięcia mandatu z jakiegoś stanu władza wykonawcza tego stanu zarządza wybory w celu obsadzenia oprżnionego
mandatu. Izba Reprezentantw wybiera ze swego grona przewodniczącego i inne organy oraz ma wyłączne prawo stawiania
przed Senatem wyższych funkcjonariuszy w stan oskarżenia.
£3.
Senat Stanw Zjednoczonych składa się z senatorw wybieranych po dwu z każdego stanu przez jego ciało ustawodawcze
na lat sześć; każdy senator rozporządza jednym głosem. Niezwłocznie po zebraniu się w wyniku pierwszych wyborw
senatorowie zostaną podzieleni, w miarę możliwości rwnomiernie, na trzy grupy. Mandaty senatorw pierwszej grupy wygasają
z upływem dwu lat, drugiej grupy - z upływem czterech lat, a trzecie grupy - z upływem sześciu lat, tak aby co dwa lata można
było wybierać jedną trzecią część Senatu. Jeżeli wskutek zrzeczenia się lub z innej przyczyny mandat wygaśnie w okresie, gdy
ciało ustawodawcze zainteresowanego stanu nie obraduje, władza wykonawcza tego stanu może tymczasowo wyznaczać
senatora na okres do zebrania się ciała ustawodawczego, ktre powinno wwczas obsadzić oprżniony mandat. Nie można
zostać senatorem nie mając ukończonych trzydziestu lat, nie posiadając obywatelstwa Stanw Zjednoczonych od lat dziesięciu i
nie będąc w czasie wyborw mieszkańcem tego stanu, w ktrym się kandyduje. Wiceprezydent Stanw Zjednoczonych jest
prezydentem Senatu; nie bierze jednak udziału w głosowaniu, chyba że zachodzi rwność głosw. Senat wybiera inne swoje
organy, a gdy wiceprezydent jest nieobecny lub pełni obowiązki prezydenta Stanw Zjednoczonych - prezydenta ad interim.
Senat jest wyłącznie uprawniony do sądzenia w sprawach, w ktrych nastąpiło postawienie w stan oskarżenia przez Izbę
Reprezentantw. Gdy Senat działa w tym charakterze, senatorowie składają przysięgę lud ślubowanie. W razie oskarżenia
prezydenta Stanw Zjednoczonych przewodnictwo obejmuje prezes Sądu Najwyższego. Orzeczenie skazujące wymaga
większości dwu trzecich obecnych członkw. Wyrokiem zapadającym w tym trybie nie można orzec kary surowszej niż
wydalenie z urzędu oraz utratę zdolności do przyjęcia i pełnienia w służbie Stanw Zjednoczonych jakiejkolwiek zaszczytnej
funkcji honorowej lub odpłatnej. Skazanie nie wyłącza zastosowania następnie przepisw o oskarżeniu i rozprawie oraz
osądzeniu i ukaraniu stosownie do oglnych przepisw prawa.
£4.
Czas, miejsce i sposb przeprowadzania wyborw do Senatu i Izby Reprezentantw określa w każdym stanie jego ciało
ustawodawcze. Zawsze jednak Kongres może w drodze ustawy wydać lub zmienić przepisy w tym przedmiocie, z wyjątkiem
przepisw określających miejsce wyborw do Senatu. Kongres zbiera się co najmniej raz w ciągu roku, mianowicie w pierwszy
poniedziałek grudnia, chyba że w drodze ustawy określi inny dzień.
£5.
Każda izba bada ważność wyborw, wyniki głosowania i kwalifikacje swoich członkw. Quorum wymagane dla ważności
uchwał każdej izby wynosi ponad połowę jej członkw. Jednak rwnież mniejszy skład może odroczyć obrady z dnia na dzień i
zostać upoważniony do wymuszenia stawiennictwa nieobecnych członkw w trybie i pod groźbą sankcji, określonych przez daną
izbę. Każda izba może uchwalić swj regulamin, pociągać do odpowiedzialności swoich członkw za niewłaściwe zachowanie się
oraz większością dwu trzecich wykluczyć członka z posiedzenia. Każda izba prowadzi swj dziennik obrad i ogłasza go co pewien
czas, z pominięciem części, ktre według uznania izby powinny być zachowane w tajemnicy; w każdej z izb na żądanie jednej
piątej obecnych członkw wymienia się w dzienniku głosy za i przeciw oddane w poszczeglnych sprawach. Podczas sesji
Kongresu żadna izba nie może bez zgody drugiej odroczyć obrad na dłużej niż trzy dni ani też przenieść ich z miejsca, w ktrym
obie izby mają obradować.
£6.
Senatorom i członkom Izby Reprezentantw przysługują za pełnione funkcje diety, określone ustawą i wypłacane ze Skarbu
Państwa Stanw Zjednoczonych. W okresie, gdy biorą oni udział w sesji swojej izby, oraz w czasie, gdy udają się na sesję lub z
niej powracają, nie mogą być aresztowani, chyba że dopuścili się zdrady lub innego ciężkiego przestępstwa albo zakłcenia
spokoju publicznego; za swoje przemwienia lub wypowiedzi w ktrejkolwiek z izb mogą być pociągnięci do odpowiedzialności
tylko na ich terenie. Żaden senator ani członek Izby Reprezentantw nie może w okresie, na ktry go wybrano, zostać
powołany na jakiekolwiek stanowisko w służbie cywilnej Stanw Zjednoczonych, ktre w tym okresie zostało stworzone lub
stało się wyżej wynagradzane. Ktokolwiek sprawuje urząd w służbie Stanw Zjednoczonych nie może zostać członkiem
ktrejkolwiek z izb, dopki na tym urzędzie pozostaje.
£7.
W zakresie wszelkich projektw ustaw, dotyczących pobierania dochodw państwowych, inicjatywa przysługuje Izbie
Reprezentantw. Senat może jednak do tych projektw, podobnie jak do wszystkich innych, proponować i wnosić poprawki.
Zanim jakikolwiek projekt, uchwalony przez Izbę Reprezentantw i Senat, stanie się ustawą, powinien być przedłożony
prezydentowi Stanw Zjednoczonych. Zatwierdzając projekt prezydent podpisuje go, w przeciwnym zaś razie zwraca go wraz ze
swoimi zastrzeżeniami tej izbie, z ktrej inicjatywy projekt uchwalono. Izba ta zamieszcza w swoim dzienniku zastrzeżenia w
pełnym brzmieniu, po czym wznawia obrady nad projektem. Jeżeli w wyniku ponownych obrad izba większością dwu trzecich
wypowie się za projektem, wwczas przesyła go z zastrzeżeniem drugiej izbie, ktra rwnież poddaje go ponownemu
rozpatrzeniu, i jeżeli go przyjmie większością dwu trzecich, projekt staje się ustawą. We wszystkich wypadkach tego rodzaju
głosowanie w każdej izbie polega na oświadczeniu tak lub nie, a nazwiska wszystkich głosujących za lub przeciwko projektowi
należy wymienić w dzienniku danej izby. Każdy projekt ustawy, ktry w ciągu dziesięciu dni (nie licząc niedziel) od przedłożenia
go prezydentowi nie został przezeń zwrcony, staje się ustawą, tak jakby został podpisany; nie staje się jednak ustawą, jeżeli
sam Kongres zwrot uniemożliwił, odraczając swoje obrady. Wszelkie zarządzenia, rezolucje i uchwały, wymagające zgodnego
stanowiska Senatu i Izby Reprezentantw (poza sprawą odroczenia obrad), wymagają przedłożenia prezydentowi Stanw
Zjednoczonych i uzyskują moc prawną, dopiero gdy zostaną przez niego zatwierdzone. W braku zatwierdzenia wymagają one
potwierdzenia większością dwu trzecich członkw Senatu i Izby Reprezentantw, zgodnie z zasadami postępowania i
ograniczeniami dotyczącymi projektw ustaw.
£8.
Kongres ma prawo:
Ç wprowadzać i pobierać podatki, cła, daniny i opłaty w celu spłacenia długw oraz zapewnienia wsplnej obrony i oglnego
dobrobytu Stanw Zjednoczonych, przy czym wszystkie cła, daniny i opłaty powinny być jednakowe na całym obszarze Stanw
Zjednoczonych;
Ç zaciągać pożyczki na rachunek Stanw Zjednoczonych;
Ç regulować obrt z zagranicą, między poszczeglnymi stanami i plemionami Indian;
Ç ustalać dla całego obszaru Stanw Zjednoczonych jednolite zasady nabywania obywatelstwa oraz jednolite prawo
upadłościowe;
Ç bić monety, określać ich wartość oraz wartość walut zagranicznych, ustalać jednostki miar i wag;
Ç wprowadzać kary za podrabianie państwowych papierw wartościowych oraz monet, będących w obiegu w Stanach
Zjednoczonych;
Ç ustanawiać urzędy i drogi pocztowe;
Ç popierać rozwj nauki i użytecznych umiejętności przez zapewnienie na określony czas autorom i wynalazcom wyłącznych
praw do ich dzieł czy wynalazkw;
Ç tworzyć sądy niższe w stosunku do Sądu Najwyższego;
Ç określać odpowiedzialność i karać za piractwo i ciężkie przestępstwa popełnione na pełnym morzu oraz za naruszenie prawa
narodw;
Ç wypowiadać wojnę, wystawiać listy kaperskie i wydawać przepisy dotyczące prawa do łupu na lądzie i wodach;
Ç wystawiać i utrzymywać armię, przy czym kredyty na ten cel mogą być przyznawane najwyżej na dwa lata;
Ç tworzyć i utrzymywać marynarkę wojenną;
Ç wydawać przepisy o kierowaniu lądowymi i morskimi siłami zbrojnymi oraz służbie wojskowej;
Ç stosować środki dla powoływania policji celem zapewnienia wykonania ustaw Unii, tłumienia powstań i odpierania najazdw;
Ç stosować środki dla zorganizowania uzbrojenia i przeszkolenia policji oraz dla kierowania tymi oddziałami policyjnymi, ktre
mogą być użyte w służbie Stanw Zjednoczonych, przy czym we właściwości poszczeglnych stanw pozostaje mianowanie
oficerw policji oraz nadzr nad przeprowadzaniem szkolenia policji na zasadach ustalonych przez Kongres;
Ç sprawować na zasadach wyłączności i bez żadnych ograniczeń władzę ustawodawczą w okręgu (nie przekraczającym
dziesięciu mil kwadratowych), ktry może z mocy przekazania go przez poszczeglne stany i przyjęcia przez Kongres stać się
siedzibą naczelnych władz Stanw Zjednoczonych, jak rwnież sprawować podobną władzę nad wszystkimi terenami, nabytymi
za zgodą ciała ustawodawczego zainteresowanego stanu, celem wzniesienia tam fortw, magazynw, arsenałw, dokw lub
innych potrzebnych budowli, jak rwnież
Ç wydawać wszelkie ustawy, ktre okażą się potrzebne i właściwe dla wykonywania uprawnień wymienionych powyżej oraz
wszystkich innych, ktre niniejsza konstytucja przyznała naczelnym władzom Stanw Zjednoczonych albo poszczeglnym ich
rodzajom lub funkcjonariuszom.
£9.
Do roku tysiąc osiemset smego Kongres nie zabroni imigracji lub przywozu osb, ktre jakikolwiek z istniejących obecnie
stanw uzna za stosowne dopuścić; przywz może być jednak obłożony podatkiem lub cłem w granicach do dziesięciu dolarw
od osoby. Przywilej Habeas Corpus może być zawieszony tylko w przypadkach, gdy ze względu na bunt lub najazd wymagać
tego będzie bezpieczeństwo publiczne. Nie można wydawać ustaw proskrypcyjnych ani też ustaw działających w wstecz.
Pogłwne i inne podatki bezpośrednie można wprowadzać tylko proporcjonalnie do wynikw szacunku lub spisu ludności,
ktrego przeprowadzanie wyżej nakazano. Nie będzie się pobierać podatkw lub ceł od wywozu przedmiotw z ktregokolwiek
stanu. Przepisy handlowe i podatkowe nie będą uprzywilejowywać portw jednego stanu w porwnaniu z innymi stanami; nie
można też statkw płynących z jednego stanu lub do tego stanu zmuszać do zawijania, wyładunku i płacenia ceł w innym
stanie. Wszelkie wypłaty za Skarbu Państwa dopuszczalne są tylko wwczas, gdy ustawa przewiduje na ten cel kredyty;
formalne sprawozdania rachunkowe z wpływw i wydatkowania wszelkich środkw publicznych powinny być okresowo
podawane do wiadomości publicznej. Stany Zjednoczone nie nadają żadnych tytułw szlacheckich. Nikomu, kto sprawuje
odpłatnie lub honorowo jakikolwiek urząd z ramienia Stanw Zjednoczonych, nie wolno bez zgody Kongresu przyjmować od
krla, księcia lub państwa obcego jakiegokolwiek podarunku, wynagrodzenia, urzędu lub tytułu.
£10.
Żaden stan nie może:
Ç zawrzeć traktatu lub sojuszu ani zawiązać konfederacji;
Ç wystawiać listw kaperskich;
Ç bić monety;
Ç wypuszczać banknotw;
Ç uznawać za ustawowe środki płatnicze jakichkolwiek środkw poza złotą lub srebrną monetą;
Ç wydawać ustaw proskrypcyjnych ani ustaw działających wstecz lub naruszających zobowiązania umowne ani też nadawać
jakichkolwiek tytułw szlacheckich. Żaden stan nie może bez zgody Kongresu obciążać importu lub eksportu jakimikolwiek
świadczeniami lub cłami, chyba że jest to bezwzględnie konieczne dla wykonywania ustaw stanu o inspekcji; wwczas jednak
czysty dochd z wszelkich ceł i świadczeń, nałożonych przez stan na import lub eksport, wpływa na rzecz Skarbu Państwa
Stanw Zjednoczonych, a względem wszelkich ustaw w tym przedmiocie służy Kongresowi prawo rewizji i kontroli. Żaden stan
nie może bez zgody Kongresu wprowadzać ceł od tonażu, utrzymywać w czasie pokoju wojska lub okrętw wojennych, zawierać
porozumień lub układw z innym stanem albo z państwem obcym ani też przystępować do wojny, chyba że zostanie faktycznie
napadnięty albo znajdzie się w niebezpieczeństwie tak bezpośrednim, że jakakolwiek zwłoka jest niemożliwa.
Artykuł II
£1.
Władzę wykonawczą sprawuje prezydent Stanw Zjednoczonych Ameryki. Urząd swj pełni przez okres lat czterech, a
wybierany jest wraz z obieranym na ten sam okres wiceprezydentem w następujący sposb. Każdy stan wyznacza w trybie
określonym przez swoje ciało ustawodawcze odpowiednią liczbę elektorw. Liczba ta odpowiada przysługującej temu stanowi w
Kongresie oglnej liczbie senatorw i członkw Izby Reprezentantw. Nie może być jednak wyznaczony na elektora senator,
członek Izby Reprezentantw ani żadna osoba sprawująca honorowo lub odpłatnie urząd w służbie Stanw Zjednoczonych.
Elektorzy zbierają się w swoich stanach i głosują za pomocą kartek na dwie osoby, z ktrych przynajmniej jedna nie powinna
być mieszkańcem tego stanu, co oni. Następnie sporządzają listę, wymieniającą wszystkie osoby, na ktre głosowano, oraz
liczbę głosw, oddanych na każdą z nich, po czym podpisują i poświadczają listę oraz przesyłają pod pieczęcią do siedziby
naczelnych władz Stanw Zjednoczonych na ręce prezydenta Senatu. Prezydent Senatu otwiera wszystkie poświadczone listy w
obecności Senatu i Izby Reprezentantw, po czym następuje obliczenie głosw. Osoba, na ktrą padło najwięcej głosw,
zostaje prezydentem, jeżeli uzyskała głosy bezwzględnej większości wyznaczonych elektorw. Jeżeli jednak więcej kandydatw
uzyskało taką większość, a liczby oddanych na nich głosw są rwne, wwczas Izba Reprezentantw niezwłocznie dokonuje w
drodze głosowania za pomocą kartek wyboru jednego z nich na prezydenta. Jeżeli zaś takiej większości nie uzyskał nikt,
wwczas izba ta w podobny sposb wybiera prezydenta spośrd pierwszych pięciu osb z listy, przy czym głosowanie odbywa
się stanami i każdemu stanowi przysługuje jeden głos. Wymagane przy tym quorum wynosi dwie trzecie stanw, z ktrych
każdy reprezentowany jest choćby przez jednego członka, a wybrany może być tylko ten, za ktrym wypowiedziała się
większość stanw. W każdym z powyższych przypadkw ta osoba, ktra po dokonaniu wyboru prezydenta uzyskała największą
liczbę głosw elektorskich, zostaje wiceprezydentem. Jeżeli jednak ta sama liczba głosw padła na dwie lub więcej osb,
wwczas wyboru wiceprezydenta dokonuje spośrd nich Senat w głosowaniu za pomocą kartek. Kongres może określić czas
wyboru elektorw oraz dzień, w ktrym mają oni oddać swe głosy; musi to być jednak ten sam dzień na całym obszarze Stanw
Zjednoczonych. Nikt nie może zostać wybrany na urząd prezydenta nie będąc obywatelem Stanw Zjednoczonych od urodzenia
albo w czasie uchwalania niniejszej konstytucji. Wybrana na ten urząd może być tylko osoba, ktra ma ukończone trzydzieści
pięć lat i zamieszkuje w Stanw Zjednoczonych od lat czternastu. W razie usunięcia prezydenta z urzędu, jego śmierci,
zrzeczenia się lub niezdolności do sprawowania władzy i zadań tego urzędu przechodzą one na wiceprezydenta. Kongres może
w drodze ustawy określić, jakie następstwa pociąga za sobą usunięcie, śmierć, ustąpienie lub niezdolność i prezydenta, i
wiceprezydenta, oraz ustalić, ktry funkcjonariusz ma wwczas pełnić obowiązki prezydenta; funkcjonariusz ten pełni je, dopki
niezdolność ta nie ustanie lub nie nastąpi wybr nowego prezydenta. Prezydent otrzymuje w określonych terminach uposażenie
za swoją służbę, ktrego nie można ani zwiększyć, ani zmniejszyć przez cały czas, na ktry został wybrany. W czasie tym nie
wolno mu pobierać żadnych innych świadczeń uposażeniowych od Stanw Zjednoczonych lub od ktregokolwiek stanu. Przed
przystąpieniem do pełnienia swojego urzędu prezydent składa następującą przysięgę lub ślubowanie: "Przysięgam (lub ślubuję)
uroczyście urząd prezydenta Stanw Zjednoczonych wiernie sprawować oraz konstytucji Stanw Zjednoczonych dochować,
strzec i bronić ze wszystkich swych sił".
£2.
Prezydent jest głwnodowodzącym armii i floty Stanw Zjednoczonych, jak rwnież policji poszczeglnych stanw, gdy
zostaje powołana do służby czynnej Stanw Zjednoczonych. Może żądać od każdego kierownika resortu pisemnej opinii w
jakiejkolwiek sprawie, związanej z zadaniami jego urzędu. Stosuje prawo łaski w sprawach o przestępstwa przeciwko Stanom
Zjednoczonych, z wyłączeniem spraw wszczętych wskutek postawienia w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantw. Za radą i
zgodą Senatu, udzieloną większością dwu trzecich obecnych senatorw, może zawierać traktaty. Wyznacza, a za radą i zgodą
Senatu mianuje ambasadorw, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulw, sędziw Sądu Najwyższego oraz wszystkich
innych funkcjonariuszy Stanw Zjednoczonych na urzędy utworzone ustawą, chyba że konstytucja przewiduje inny tryb
obsadzania ich. Kongres może jednak według swego uznania powierzyć w drodze ustawy prawo mianowania niższych
funkcjonariuszy samemu prezydentowi, sądom albo kierownikom resortw. Prezydent ma prawo obsadzać wszystkie
stanowiska, oprżnione w okresie między sesjami Senatu, powierzając je na czas do zakończenia najbliższej sesji.
£3.
Prezydent powinien od czasu do czasu kierować do Kongresu orędzie o stanie Państwa, przedstawiając do rozważenia
środki, ktre uważa za potrzebne i właściwe. W razie nadzwyczajnych okoliczności może zwołać obie izby lub jedną z nich, a w
przypadku, gdy izby nie mogą uzgodnić czasu odroczenia obrad, może sam je odroczyć na czas, jakim uzna za stosowny.
Prezydent przyjmuje ambasadorw i innych pełnomocnych przedstawicieli. Zapewnia ścisłe wykonanie ustaw. Do niego należy
wystawianie aktw nominacyjnych wszystkim funkcjonariuszom Stanw Zjednoczonych.
£4.
Prezydent, wiceprezydent i każdy funkcjonariusz cywilny Stanw Zjednoczonych zostaje usunięty z urzędu w razie
postawienia przez Izbę Reprezentantw w stan oskarżenia i skazania za zdradę, przekupstwo lub inne ciężkie przestępstwa albo
przewinienia.
Artykuł III
£1.
Władzę sądową Stanw Zjednoczonych sprawuje jeden Sąd Najwyższy oraz takie sądy niższe, jakie z biegiem czasu
Kongres ustanowi i utworzy. Sędziowie zarwno Sądu Najwyższego, jak i niższych sądw pozostają na swym urzędzie, dopki
sprawują go nienagannie. Za swoją służbę otrzymują w określonych terminach uposażenie, ktre nie może być obniżone,
dopki pełnią swj urząd.
£2.
Władza sądowa rozciąga się:
Ç na wszystkie sprawy rozpatrywane według zasad prawa i słuszności pod rządem niniejszej konstytucji, ustaw Stanw
Zjednoczonych albo traktatw, ktre w ich imieniu zostały lub zostaną zawarte;
Ç na wszystkie sprawy dotyczące ambasadorw, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulw;
Ç na wszystkie sprawy z zakresu prawa morskiego;
Ç na spory, w ktrych Stany Zjednoczone są stroną;
Ç na spory między dwoma lub kilku stanami;
Ç między jednym stanem a obywatelami innego stanu;
Ç między obywatelami rżnych stanw;
Ç między obywatelami tego samego stanu, roszczącymi sobie prawa do gruntu, ktry był przedmiotem nadań, dokonanych
przez rżne stany, oraz
Ç między stanem lub jego obywatelami a obcymi państwami, obywatelami lub poddanymi. We wszystkich sprawach,
dotyczących ambasadorw, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulw, oraz w sprawach, w ktrych stroną jest stan,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]