Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, Finanse [ Pobierz całość w formacie PDF ]
©Kancelaria Sejmu
s. 1/101
Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887
USTAWA
z dnia 13 października 1998 r.
Opracowano na pod-
stawie: tj. Dz. U. z
2009 r. Nr 205, poz.
1585, Nr 218, poz.
1690, z 2010 r. Nr
105, poz. 668, Nr 182,
poz. 1228, Nr 225,
poz. 1474, Nr 254,
poz. 1700, Nr 257,
poz. 1725, z 2011 r.
Nr 45, poz. 235, Nr
75, poz. 398, Nr 138,
poz. 808, Nr 171, poz.
1016, Nr 197, poz.
1170, Nr 199, poz.
1175, Nr 232, poz.
1378, Nr 291, poz.
1706, z 2012 r. poz.
611, poz. 637, poz.
769.
o systemie ubezpieczeń społecznych
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
1) ubezpieczenie emerytalne;
2) ubezpieczenia rentowe;
3) ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej „ubezpiecze-
niem chorobowym”;
4) ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane
dalej „ubezpieczeniem wypadkowym”.
Art. 2.
1. Ustawa określa:
1) zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym;
2) zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wy-
miaru;
3) zasady, tryb i terminy:
a) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,
b) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,
c) rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubez-
pieczeń chorobowego i wypadkowego,
d) opłacania składek na ubezpieczenia społeczne;
4) zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek;
5) zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej
„FUS”;
6)
organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych, zwanego dalej „Zakładem”;
2012-08-21
 ©Kancelaria Sejmu
s. 2/101
7) zasady działania Funduszu Rezerwy Demograficznej, zwanego dalej „FRD”,
oraz zasady zarządzania tym funduszem;
8) zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.
2. Rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych, warunki nabywania prawa do
nich oraz zasady i tryb ich przyznawania określają odrębne przepisy.
3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez
państwo.
Art. 2a.
1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez
względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz
stan rodzinny.
2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:
1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych;
2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie spo-
łeczne;
3) obliczania wysokości świadczeń;
4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.
3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego
traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia
społecznego przed sądem. Przepis art. 83 stosuje się odpowiednio.
Art. 3.
1. Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określone ustawą wykonują:
1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
2) otwarte fundusze emerytalne, określone w przepisach o organizacji i funk-
cjonowaniu funduszy emerytalnych, w zakresie gromadzenia i lokowania
składki na ubezpieczenie emerytalne, o której mowa w art. 22 ust. 3 pkt 1;
3) zakłady emerytalne, określone w przepisach o zakładach emerytalnych;
4) płatnicy składek.
2. Za wykonywanie zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wy-
sokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego płatnicy składek
mają prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenia płatników składek określa się
jako procent kwoty tych świadczeń. Wysokość stopy procentowej oraz tryb roz-
liczenia tego wynagrodzenia określi, w drodze rozporządzenia, minister właści-
wy do spraw zabezpieczenia społecznego. Pozostałe zadania z zakresu ubezpie-
czeń społecznych płatnicy składek są zobowiązani wykonywać nieodpłatnie.
3. Zakres zadań z ubezpieczeń społecznych wykonywanych przez otwarte fundusze
emerytalne i zakłady emerytalne określają przepisy o organizacji i funkcjono-
waniu funduszy emerytalnych oraz o zakładach emerytalnych.
2012-08-21
 ©Kancelaria Sejmu
s. 3/101
Art. 4.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) ubezpieczeni – osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń
społecznych, o których mowa w art. 1;
2) płatnik składek:
a) pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę
zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca
z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej
osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na
urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z
wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład,
b) jednostka wypłacająca świadczenia socjalne, zasiłki socjalne oraz wy-
nagrodzenia przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górni-
czego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie –
w stosunku do osób pobierających świadczenia socjalne wypłacane w
okresie urlopu, osób pobierających zasiłek socjalny wypłacany na czas
przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia
oraz osób pobierających wynagrodzenie przysługujące w okresie korzy-
stania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypen-
dium na przekwalifikowanie,
c) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
– w stosunku do osób, które ją wykonują, na podstawie skierowania do
pracy, lub podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania
zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zasiłek wypłaca ten podmiot,
d) ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpie-
czenia społeczne,
e) Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu Euro-
pejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r.
o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rze-
czypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 187, poz. 1925, z 2006 r. Nr 104, poz.
708 oraz z 2009 r. Nr 111, poz. 918), oraz Kancelaria Senatu w stosun-
ku do senatorów,
f) duchowny niebędący członkiem zakonu albo przełożony domu zakon-
nego lub klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za
zgodą Zakładu, inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w
stosunku do duchownych objętych tą zgodą,
g) jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Obrony Narodowej – w
stosunku do żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę woj-
skową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką,
h) (uchylona),
i) (uchylona),
j) (uchylona),
2012-08-21
©Kancelaria Sejmu
s. 4/101
k) ośrodek pomocy społecznej – w stosunku do osób rezygnujących z za-
trudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, oso-
bistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz
wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
l) (uchylona),
ł) powiatowy urząd pracy – w stosunku do osób pobierających zasiłek dla
bezrobotnych lub stypendium,
ł
1
) centrum integracji społecznej – w stosunku do osób pobierających
świadczenie integracyjne,
ł
2
)
powiatowy urząd pracy – w stosunku do osób pobierających stypen-
dium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,
m) Zakład – w stosunku do osób podlegających ubezpieczeniom społecz-
nym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wyso-
kości zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zasiłki te wypłaca Zakład,
n) podmiot wypłacający stypendium sportowe – w stosunku do osób po-
bierających te stypendia,
o) minister właściwy do spraw finansów publicznych oraz dyrektor izby
celnej – w stosunku do funkcjonariuszy celnych,
p) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej – w stosunku do słuchaczy
pobierających stypendium,
r) osoba prowadząca pozarolniczą działalność – w stosunku do osób
współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,
s) wojewódzki urząd pracy – w stosunku do osób, których świadczenia
pracownicze finansowane są ze środków Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych, jeżeli świadczenia te wypłacane są przez ten
urząd,
t) jednostka obsługi ekonomiczno-administracyjnej utworzona przez jed-
nostkę samorządu terytorialnego – jeżeli rozlicza i opłaca składki za
ubezpieczonych wykonujących pracę w podlegających jej szkołach,
przedszkolach i innych jednostkach organizacyjnych systemu oświaty,
u) podmiot, w którym jest pełniona służba – w odniesieniu do żołnierzy
zawodowych i funkcjonariuszy oddelegowanych do pełnienia w nim
służby, jeżeli podmiot ten wypłaca im uposażenie,
w) wójt, burmistrz lub prezydent miasta – w stosunku do osób otrzymują-
cych świadczenie pielęgnacyjne, na podstawie przepisów o świadcze-
niach rodzinnych,
z) podmiot, który wypłaca świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnie-
nia – w stosunku do osób, którym wypłaca to świadczenie,
za) inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące – w stosunku do
osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygo-
towania zawodowego – którymi są:
– jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z
wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,
2012-08-21
©Kancelaria Sejmu
s. 5/101
– Ochotnicze Hufce Pracy,
– agencje zatrudnienia,
– instytucje szkoleniowe,
– instytucje dialogu społecznego,
– instytucje partnerstwa lokalnego,
– organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów
ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,
– jednostki naukowe,
– organizacje pracodawców,
– związki zawodowe,
– ośrodki doradztwa rolniczego,
– ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego
– korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych
środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu
albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwiet-
nia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz.
1206, z późn. zm.
1)
) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 i Nr
157, poz. 1241),
3) składki – składki na ubezpieczenia społeczne osób wymienionych w pkt 1;
4) zasiłki – zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego
oraz ubezpieczenia wypadkowego;
5) deklaracja rozliczeniowa – zestawienie informacji o należnych składkach na
fundusze, na które składki pobiera Zakład, kwot rozliczanych w ciężar skła-
dek oraz kwot należnych do zapłaty;
6) imienny raport miesięczny – informacje o osobie podlegającej ubezpiecze-
niom społecznym przedkładane Zakładowi przez płatnika składek za dany
miesiąc kalendarzowy;
7) konto ubezpieczonego – konto, na którym ewidencjonowane są składki oraz
informacje dotyczące przebiegu ubezpieczeń społecznych danego ubezpie-
czonego;
8) konto płatnika – konto, na którym ewidencjonowana jest kwota zobowiązań
z tytułu składek oraz innych składek danego płatnika zbieranych przez Za-
kład, kwoty zapłaconych
składek, stan rozliczeń oraz inne informacje doty-
czące płatnika składek;
9) przychód – przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od
osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy na-
kładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania
pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego
1)
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 90, poz. 759 i Nr 267, poz.
2251, z 2006 r. Nr 149, poz. 1074 i Nr 249, poz. 1832, z 2008 r. Nr 216, poz. 1370 oraz z 2009 r.
Nr 161, poz. 1277.
2012-08-21
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]