ustnik oddech zadecie, PUZON [ Pobierz całość w formacie PDF ]
USTNIK , ZADĘCIE, ODDECH
W ustniku wyróżnia się kielich-kociołek, brzeg kielicha, średnicę kielicha,
przepust kielicha, otwór wewnętrzny, szyjkę.
Kielich ustnika
może być głęboki lub płytki. Głęboki kielich pozwala osiągnąć
okrągłe miękkie brzmienie w niskim rejestrze instrumentu, natomiast górne
dźwięki mogą być wtedy za niskie. Płytki kielich daje jasną barwę, ułatwia
wydobycie wyższych dźwięków, natomiast utrudnia grę w niskim rejestrze.
Brzeg kielicha
musi mieć odpowiednio zaokrągloną krawędź, aby nie kaleczył
warg. Zbyt mały przepust ustnika powoduje tłumienie dźwięków i trudności w
graniu forte zwłaszcza w dolnym rejestrze. Zbyt wielki przepust może utrudniać
utrzymywanie dźwięków w piano (szczególnie dźwięków wyższych). Dążąc do
możliwej doskonałości, stworzono ustnik z wymiennym kociołkiem
(wykręcanym).
Ustnik
powinien być ułożony na środku warg, przy czym dwie trzecie
powierzchni kielicha winna zajmować górna warga. Ułożenie ustnika w większej
części na górnej wardze pozwala osiągnąć swobodniejsze drgania warg. Niżej lub
za wysoko ułożony ustnik ogranicza powierzchnie ich drgania. Ustnik powinien
szczelnie przylegać do warg grającego tak, aby kącikami ust nie uchodziło
powietrze. Styk warg powinien stanowić linie prosta. Zadaniem warg jest nadanie
odpowiedniej wibracji powietrzu przepływającemu z płuc do ustnika. Ćwiczenie
warg ma na celu uzyskanie ich odpowiedniej wytrzymałości oraz elastyczności i
swobodnego drgania we wszystkich rejestrach. Praca warg polega na ich
skupianiu oraz rozluźnianiu. Wargi w czasie gry powinny być wilgotne (nie jest to
regułą). Suche wargi powodują urywanie dźwięku. Język przed zadęciem
powinien przylegać do krawędzi górnych zębów zamykając szczelinę wargową.
Uderzając dźwięk językiem wymawiamy zgłoskę „ta” lub „tu”. Język energicznie
cofa się do tyłu. Powietrze przechodzące z płuc do ustnika powoduje drganie
warg i następnie drganie słupa powietrza będącego źródłem dźwięku. Należy
zwrócić uwagę, aby nie cofając języka zbyt głęboko.
Przed przystąpieniem do grania z nut polecam ćwiczyć długie dźwięki w
szczególności kładąc nacisk na dźwięki w dolnym rejestrze instrumentu gdyż,
jeżeli opanujemy czysto dół z górą nie będzie problemu, kontrolujemy prace
języka przy uderzaniu dźwięków i obserwując układ ustnika w lustrze. Przez
ćwiczenie długich dźwięków uzyskujemy ładny ton, łatwość w trafianie dźwięków,
czystość intonacji oraz umiejętność rozłożenia oddechu na dłuższym odcinku
czasu. Najważniejsze jest żeby ćwiczyć piano gdyż usta wtedy „nabijają” się i nie
ma w późniejszym okresie problemu w grze forte. Ustnik jest łącznikiem
pomiędzy wargami a instrumentem, trzeba, zatem dobrać odpowiednią jego
wielkość do warg grającego. Zmian ustnika należy unikać, ponieważ wargi z
trudnością przystosowują się do nowego o innym rozmiarze, poza tym po
zmianie trzeba znowu dostosować zadęcie. Często w śród dęciaków zwłaszcza
starszego pokolenia można usłyszeć określenia „ambażur” lub „anzac”. Słowo
ambażur pochodzi z francuskiego i dosłownie znaczy położyć usta, a niemieckie
słowo „ANSATZ” oznacza dopasowanie czegoś, nałożenie. Terminy te przetrwały
w orkiestrach jeszcze z okresu zaborów a dotyczą ustalenia, w którym miejscu
należy przyłożyć ustnik, sposobu kształtowania dźwięku, pracy mięśni warg i
języka podczas gry. Polskim odpowiednikiem tych terminów jest zadęcie.
Technika oddychania
jest ważnym czynnikiem gry na instrumencie. Polega na
prawidłowym pobieraniu i wydychaniu powietrza, umiejętnym przyspieszeniu,
zwolnieniu i równomiernym wydechu. Oddech powinien być właściwy i swobodny
tzn. winien być brany kącikami warg lub jednocześnie kącikami warg i nosem,
bez odrywania ustnika od warg. Powinien następować szybko i cicho przy
maksymalnym rozluźnieniu. Kategorycznym błędem przy wdechu jest unoszenie
ramion oraz garbienie się przy grze na instrumencie. W zależności od pracy
mięsni klatki piersiowej i przepony rozróżniamy oddechy: żebrowo-piersiowy i
przeponowo-brzuszny. Głęboki wdech uzyskujemy przez połączenie oby dwu
rodzajów oddychania, ponieważ żebra i przepona nie tylko regulują zapas
powietrza w płucach, lecz decydują także o sile strumienia powietrza
przechodzącego przez wargi i ustnik a więc o jakości i sile dźwięku. Nie należy
brać powietrza ani za dużo ani za mało, lecz tyle ile potrzeba do swobodnego
zagrania określonego motywu lub frazy. Oddech należy brać w ustalonych
miejscach, pauzach, np. po długich nutach. W odcinku o dłuższym przebiegu
rytmicznym, w którym nie ma miejsca na oddech wypuszczamy jedną z nut na
słabszej części taktu, ale oddech brany w złym miejscu może zniekształcić
muzyczny sens utworu.
Zebranie materiałów i opracowanie –
Łukasz Kadłubowski
Wszelkie uwagi proszę kierować -
mauser4@go2.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]