ustawa 1992, Odznaczenia PRL [ Pobierz całość w formacie PDF ]
©Kancelaria Sejmu
s. 1/16
USTAWA
z dnia 16 października 1992 r.
o orderach i odznaczeniach
Opracowano na pod-
stawie: Dz. U. z 1992
r. Nr 90, poz. 450, z
1999 r. Nr 101, poz.
1177, z 2000 r. Nr 62,
poz. 718, z 2002 r. Nr
74, poz. 676, z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i
711, Nr 194, poz.
1432, z 2007 r. Nr 25,
poz. 162, Nr 123, poz.
848, z 2009 r. Nr 168,
poz. 1323, z 2010 r.
Nr 155, poz. 1041, z
2011 r. Nr 205, poz.
1207.
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 1.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia ciągłość tradycji narodowych w wyróżnianiu
zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć.
2. Najwyższym wyróżnieniem zasług cywilnych i wojskowych położonych w czasie
pokoju lub wojny dla chwały i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej są ordery i od-
znaczenia.
3. Ordery w każdej klasie i odznaczenia w każdym stopniu nadaje się jeden raz, jeże-
li ustawa nie stanowi inaczej.
4. Ordery i odznaczenia nadaje się na zasadach określonych w ustawie.
Art. 2.
1. Ordery i odznaczenia nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Prezydent nadaje ordery z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Mini-
strów oraz Kapituł Orderów.
3. Prezydent nadaje odznaczenia z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady
Ministrów, ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów, a w
przypadku odznaczenia, o którym mowa w art. 15a, na wniosek Prezesa Instytu-
tu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Pol-
skiemu.
4. Ordery i odznaczenia wojenne w czasie wojny nadaje w Siłach Zbrojnych, z upo-
ważnienia Prezydenta, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Pol-
skiej.
Art. 3.
1. Z wnioskiem o nadanie Orderu Orła Białego, Orderu Odrodzenia Polski lub
Krzyża Zasługi posłowi lub senatorowi można wystąpić po wygaśnięciu manda-
tu osoby proponowanej do odznaczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do osób zajmujących kierownicze stanowiska
państwowe określone w odrębnych przepisach - w okresie zajmowania tych sta-
nowisk.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się w czasie wojny.
2011-11-08
©Kancelaria Sejmu
s. 2/16
Art. 4.
1. Ordery i odznaczenia nadaje się obywatelom polskim.
2. Ordery i odznaczenia mogą być nadawane również cudzoziemcom za zasługi po-
łożone dla Rzeczypospolitej Polskiej lub jej obywateli, a także stosownie do zwy-
czajów międzynarodowych.
Art. 5.
Obywatel polski może przyjąć order, odznaczenie lub inne zaszczytne wyróżnienie
nadane przez najwyższe władze obcego państwa, po uzyskaniu na to zgody Prezy-
denta.
Art. 6.
1. Ordery i odznaczenia wojenne są nadawane tylko w czasie wojny lub nie później
niż przez pięć lat od jej zakończenia.
2.
1)
Ordery i odznaczenia wojskowe są nadawane w czasie działań bojowych prze-
ciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypo-
spolitej Polskiej poza granicami państwa i nie później niż przez trzy lata od za-
kończenia tych działań, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Art. 7.
Ordery i odznaczenia mogą być nadawane pośmiertnie.
Art. 8.
1. Postanowienia Prezydenta o nadaniu orderów i odznaczeń są publikowane w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do postanowień Prezydenta o nadaniu Meda-
lu za Długoletnią Służbę, odznaczeń wojskowych o charakterze pamiątkowym
mających w nazwie wyraz „Gwiazda” oraz Medalu za Długoletnie Pożycie Mał-
żeńskie.
3. Ze względu na ważny interes państwa można odstąpić od publikacji w Dzienni-
ku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” postanowień Prezy-
denta o nadaniu orderów i odznaczeń.
1)
Nie stosuje się do nadań:
1) Orderu Krzyża Wojskowego, Krzyża Wojskowego, Wojskowego Krzyża Zasługi z Mieczami,
Morskiego Krzyża Zasługi z Mieczami oraz Lotniczego Krzyża Zasługi z Mieczami za czyny
dokonane w czasie działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas użycia
Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa w latach 2002–2007 (Dz. U. z
2011 r. Nr 205, poz. 1207, art. 2);
2) wojskowych odznaczeń o charakterze pamiątkowym mających w nazwie wyraz „Gwiazda”, za
nienaganną służbę w okresie od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. Nadanie tych
odznaczeń uznaje się za zakończone z dniem 31 grudnia 2013 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 205, poz.
1207, art. 3).
2011-11-08
 ©Kancelaria Sejmu
s. 3/16
Art. 9.
1. Prezydent, w drodze rozporządzenia, określa:
1) opis, materiał, wymiary i wzory rysunkowe odznak orderów i odznaczeń
określonych w ustawie,
2) szczegółowy tryb postępowania w sprawach o nadanie orderów i odznaczeń
oraz wzory odpowiednich dokumentów.
2. Prezydent, w drodze rozporządzenia, może określić sposób, a także okoliczności
noszenia odznak orderów i odznaczeń.
Rozdział II
Ordery
Art. 9a.
Prezydent, w drodze rozporządzenia, może określić:
1) starszeństwo orderów i odznaczeń, wynikające z tradycji narodowych w wyróż-
nianiu zasług,
2) kolejność noszenia odznak orderów i odznaczeń, wynikającą z ich starszeństwa,
oraz skróty literowe orderów i odznaczeń
- uwzględniając ordery i odznaczenia ustanowione po odzyskaniu niepodległości
w 1918 r., których nadawanie zostało zakończone.
Art. 10.
1. Ustanowiony w roku 1705 i odnowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
ustawą z dnia 4 lutego 1921 r. Order Orła Białego jest najwyższym orderem Rze-
czypospolitej Polskiej.
2. Order Orła Białego nadawany jest za znamienite zasługi zarówno cywilne, jak i
wojskowe, położone w czasie pokoju lub wojny, dla chwały i pożytku Rzeczypo-
spolitej Polskiej.
Art. 11.
1. Ustanowiony w roku 1792, a zatwierdzony Konstytucją Sejmu Rzeczypospolitej z
dnia 23 listopada 1793 r. i przywrócony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. Order Wojenny Virtuti Militari jest nagrodą za
wybitne czyny wojenne połączone z wyjątkową ofiarnością i odwagą.
2. Order Wojenny Virtuti Militari dzieli się na pięć klas:
klasa I - Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari,
klasa II - Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari,
klasa III - Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari,
klasa IV - Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari,
klasa V - Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari.
3. Order Wojenny Virtuti Militari może być nadany:
2011-11-08
©Kancelaria Sejmu
s. 4/16
1) Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari - Naczelnemu Dowódcy Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej za zwycięską wojnę lub dowódcy armii
albo wyższemu dowódcy za całokształt działalności w czasie wojny,
2) Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari - dowódcy armii lub
innemu wyższemu dowódcy za śmiałe i pełne inicjatywy prowadzenie opera-
cji wojennej, mającej duże znaczenie dla przebiegu wojny,
3) Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari - dowódcy jednostki bo-
jowej za nadzwyczajne czyny bojowe lub wybitną inicjatywę, połączoną z
umiejętnym i skutecznym dowodzeniem, a wyjątkowo oficerowi sztabu za
współpracę z dowódcą, jeżeli współpraca ta w sposób wybitny przyczyniła
się do zwycięstwa w bitwie,
4) Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari - oficerowi za umiejętne i
skuteczne dowodzenie jednostką bojową lub za inny czyn zapewniający suk-
ces bojowy; podoficerowi lub żołnierzowi posiadającemu już Krzyż Srebrny
za czyn wybitnego męstwa, połączony z narażeniem życia,
5) Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari - dowódcy lub żołnierzowi
za śmiały czyn bojowy lub osobiste męstwo, a także osobom cywilnym za
okazanie niezwykłego męstwa.
4. Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari może być nadany formacji wal-
czącej lub miejscowości.
Art. 12.
1. Ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 4 lutego 1921 r.
Order Odrodzenia Polski jest nagrodą za wybitne zasługi położone w służbie Pań-
stwu i społeczeństwu.
2. Order Odrodzenia Polski dzieli się na pięć klas:
klasa I - Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski,
klasa II - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
klasa III - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
klasa IV - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
klasa V - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
3. Order Odrodzenia Polski jest nadawany osobom, które zasłużyły się Polsce
zwłaszcza poprzez:
1) wybitne osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju działalności pań-
stwowej i publicznej,
2) szczególne zasługi dla umacniania suwerenności i obronności kraju,
3) szczególne zasługi dla rozwoju gospodarki narodowej, służby publicznej oraz
wybitną twórczość naukową, literacką i artystyczną,
4) wybitne zasługi dla rozwoju współpracy Rzeczypospolitej Polskiej z innymi
państwami i narodami.
Art. 12a.
1. Order Krzyża Wojskowego jest nagrodą za wybitne czyny bojowe połączone z
wyjątkową ofiarnością i odwagą w czasie działań bojowych przeciwko aktom
2011-11-08
©Kancelaria Sejmu
s. 5/16
terroryzmu w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
poza granicami państwa w czasie pokoju.
2. Order Krzyża Wojskowego dzieli się na trzy klasy:
klasa I – Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wojskowego,
klasa II – Krzyż Komandorski Orderu Krzyża Wojskowego,
klasa III – Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Wojskowego.
3. Order Krzyża Wojskowego może być nadany:
1) Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wojskowego - dowódcy jednostki bojowej za
nadzwyczajne czyny bojowe lub wybitną inicjatywę, połączoną z umiejęt-
nym i skutecznym dowodzeniem operacją lub akcją bojową,
2) Krzyż Komandorski Orderu Krzyża Wojskowego - dowódcy jednostki bojo-
wej lub oficerowi za umiejętne i skuteczne dowodzenie jednostką bojową lub
za inny czyn zapewniający sukces operacji lub akcji bojowej, wyjątkowo ofi-
cerowi sztabu za współpracę z dowódcą, jeżeli współpraca ta w sposób wy-
bitny przyczyniła się do sukcesu operacji lub akcji bojowej, podoficerowi lub
szeregowemu posiadającemu już Krzyż Kawalerski za czyn wybitnego mę-
stwa połączony z narażeniem życia,
3) Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Wojskowego – dowódcy lub innemu żoł-
nierzowi za śmiały czyn bojowy lub osobiste męstwo w czasie akcji bojowej,
a także osobom cywilnym za okazanie niezwykłego męstwa.
4. Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Wojskowego może być nadany formacji wal-
czącej.
5. Żołnierze formacji walczącej odznaczonej Krzyżem Kawalerskim Orderu Krzy-
ża Wojskowego mają prawo do noszenia sznura orderowego Orderu Krzyża
Wojskowego.
Art. 12b.
1. Order Krzyża Niepodległości, będący kontynuacją ustanowionego rozporządze-
niem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 października 1930 r. Krzy-
ża Niepodległości, jest nagrodą dla osób, które w latach 1939–1956 jako ochot-
nicy lub podejmując się służby ponad wymaganą od nich miarę położyły zasługi
w obronie niepodległości Państwa Polskiego.
2. Order Krzyża Niepodległości dzieli się na dwie klasy:
klasa I – Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości,
klasa II – Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości.
3. Order Krzyża Niepodległości może być nadany:
1) Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości – osobom, które walczyły
z bronią w ręku o niepodległość i suwerenność Ojczyzny z niezwykłym po-
święceniem lub walką tą kierowały,
2) Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości – osobom, które przez znaczący okres
czasu lub w sytuacji skrajnego zagrożenia broniły niepodległości i suweren-
ności Ojczyzny, walczyły o jej odzyskanie lub podtrzymywały funkcjono-
wanie instytucji i tradycji Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 13.
1. Order Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej jest nagrodą za wybitne zasługi położone
dla współpracy między narodami. Order jest nadawany cudzoziemcom i zamiesz-
2011-11-08
[ Pobierz całość w formacie PDF ]