ustawa o rachunkowości, PWSZ [ Pobierz całość w formacie PDF ]
©Kancelaria Sejmu
s. 1/121
Dz.U. 1994 Nr 12 poz. 591
USTAWA
z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości
1)
Opracowano na pod-
stawie: tj. Dz. U. z
2009 r. Nr 152, poz.
1223, Nr 157, poz.
1241, Nr 165, poz.
1316, z 2010 r. Nr 47,
poz. 278, z 2011 r. Nr
102, poz. 585, Nr 199,
poz. 1175, Nr 232,
poz. 1378, z 2012 r.
poz. 855.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa zasady rachunkowości, tryb badania sprawozdań finansowych przez
biegłych rewidentów oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego
prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Art. 2.
1. Przepisy ustawy o rachunkowości, zwanej dalej „ustawą”, stosuje się, z zastrze-
żeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej:
1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organiza-
cji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób praw-
nych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;
2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fi-
zycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przy-
chody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za po-
przedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie pol-
skiej 1 200 000 euro;
1)
Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspól-
not Europejskich:
1) dyrektywy 2001/65/WE z dnia 27 września 2001 r. zmieniającej dyrektywy 78/660/EWG,
83/349/EWG oraz 86/635/EWG w zakresie zasad oceny rocznych i skonsolidowanych sprawoz-
dań finansowych niektórych rodzajów spółek a także banków oraz innych instytucji finansowych
(Dz. Urz. WE L 283 z 27.10.2001),
2) dyrektywy 2003/38/WE z dnia 13 maja 2003 r. zmieniającej dyrektywę 78/660/EWG w sprawie
rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek w odniesieniu do kwot wyrażo-
nych w euro (Dz. Urz. WE L 120 z 15.05.2003),
3) dyrektywy 2003/51/WE z dnia 18 czerwca 2003 r. zmieniającej dyrektywy 78/660/EWG,
83/349/EWG, 86/635/EWG oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych spra-
wozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, banków i innych instytucji finansowych oraz
zakładów ubezpieczeń (Dz. Urz. WE L 178 z 17.07.2003).
Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie – z
dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej – dotyczą ogłosze-
nia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – wydanie specjalne.
2012-08-07
 ©Kancelaria Sejmu
s. 2/121
[3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego,
przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach in-
westycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez
względu na wielkość przychodów;]
<3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa banko-
wego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o fun-
duszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i
reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,>
4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także:
a) państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek bu-
dżetowych,
b) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych,
c) państwowych funduszy celowych;
5) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem
spółek, o których mowa w pkt 1 i 2;
6) osób zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagra-
nicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej;
7) jednostek niewymienionych w pkt 1–6, jeżeli otrzymują one na realizację za-
dań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek
samorządu terytorialnego lub funduszów celowych – od początku roku obro-
towego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.
2. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych
oraz spółki partnerskie mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą
również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze
sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obroto-
wy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro. W tym przy-
padku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowią-
zani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opo-
datkowania podatkiem dochodowym.
3. Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi
Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdaw-
czości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w for-
mie rozporządzeń Komisji Europejskiej, zwanymi dalej „MSR”, stosują przepisy
ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieure-
gulowanym przez MSR.
Nowe brzmienie pkt
3 w ust. 1 w art. 2
wchodzi w życie z
dn. 27.10.2012 r.
(Dz. U. z 2012 r. poz.
855).
Art. 3.
1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) jednostce – rozumie się przez to podmioty i osoby określone w art. 2 ust. 1;
2) banku – rozumie się przez to jednostkę działającą na podstawie przepisów
Prawa bankowego;
2012-08-07
©Kancelaria Sejmu
s. 3/121
3) zakładzie ubezpieczeń – rozumie się przez to jednostkę prowadzącą działal-
ność ubezpieczeniową na podstawie przepisów o działalności ubezpiecze-
niowej;
3a) przepisach o obrocie papierami wartościowymi – rozumie się przez to przepi-
sy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ustawy o nadzorze nad
rynkiem kapitałowym, ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadza-
nia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o
spółkach publicznych;
3b) zakładzie reasekuracji – rozumie się przez to jednostkę prowadzącą działal-
ność reasekuracyjną na podstawie przepisów o działalności reasekuracyjnej;
4) udziałach lub udziałowcach – rozumie się przez to również odpowiednio ak-
cje lub akcjonariuszy;
5) krajowych środkach płatniczych, walutach obcych i dewizach – rozumie się
przez to krajowe środki płatnicze, waluty obce i dewizy, o których mowa w
przepisach Prawa dewizowego;
5a) członku organu jednostki – rozumie się przez to osobę fizyczną, pełniącą
funkcję członka zarządu lub innego organu zarządzającego, członka rady
nadzorczej lub innego organu nadzorującego, jak również innego organu ad-
ministrującego jednostki, powołaną do pełnienia tej funkcji zgodnie z posta-
nowieniami umowy spółki, statutu lub innymi obowiązującymi jednostkę
przepisami prawa;
6) kierowniku jednostki – rozumie się przez to członka zarządu lub innego or-
ganu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego or-
ganu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. W
przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej za kierownika jednostki uważa się
– wspólników prowadzących sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej
– wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, a w odniesieniu do
spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej – komplementariuszy
prowadzących sprawy spółki. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej
działalność gospodarczą za kierownika jednostki uważa się tę osobę; przepis
ten stosuje się odpowiednio do osób wykonujących wolne zawody. Za kie-
rownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub za-
rządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym;
7) organie zatwierdzającym – rozumie się przez to organ, który zgodnie z obo-
wiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy
prawa własności jest uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowe-
go jednostki. W przypadku spółki osobowej, z wyjątkiem spółki komandy-
towo-akcyjnej, oraz spółki cywilnej przez organ zatwierdzający rozumie się
jej wspólników;
8) okresie sprawozdawczym – rozumie się przez to okres, za który sporządza się
sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawoz-
dania sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych;
9) roku obrotowym – rozumie się przez to rok kalendarzowy lub inny okres
trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również
do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub
umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczę-
ła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księ-
2012-08-07
©Kancelaria Sejmu
s. 4/121
gi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami
rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku
zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być
dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy;
10) dniu bilansowym – rozumie się przez to dzień, na który jednostka sporządza
sprawozdanie finansowe;
11) przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości – rozumie się przez to wybra-
ne i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym tak-
że określone w MSR, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finanso-
wych;
12) aktywach – rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby mająt-
kowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zda-
rzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekono-
micznych;
13) aktywach trwałych – rozumie się przez to aktywa jednostki, które nie są zali-
czane do aktywów obrotowych, o których mowa w pkt 18;
14) wartościach niematerialnych i prawnych – rozumie się przez to, z zastrzeże-
niem pkt 17, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa
majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym
okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do uży-
wania na potrzeby jednostki, a w szczególności:
a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytko-
wych oraz zdobniczych,
c) know-how.
W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania
na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, wartości niematerialne
i prawne zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z
warunkami określonymi w ust. 4. Do wartości niematerialnych i prawnych
zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac
rozwojowych;
15) środkach trwałych – rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe
aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej
użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone
na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:
a) nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu,
budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdziel-
cze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze pra-
wo do lokalu użytkowego,
b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,
d) inwentarz żywy.
Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy
lub leasingu zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgod-
nie z warunkami określonymi w ust. 4;
2012-08-07
©Kancelaria Sejmu
s. 5/121
16) środkach trwałych w budowie – rozumie się przez to zaliczane do aktywów
trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już ist-
niejącego środka trwałego;
17) inwestycjach – rozumie się przez to aktywa posiadane przez jednostkę w celu
osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu warto-
ści tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend
(udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji han-
dlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i warto-
ści niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są
posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. W przypadku zakładów
ubezpieczeń i zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty;
18) aktywach obrotowych – rozumie się przez to tę część aktywów jednostki,
które w przypadku:
a) aktywów rzeczowych, o których mowa w pkt 19 – są przeznaczone do
zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu
normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli
trwa on dłużej niż 12 miesięcy,
b) aktywów finansowych, o których mowa w pkt 24 – są płatne i wymagal-
ne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego
lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią akty-
wa pieniężne,
c) należności krótkoterminowych – obejmują ogół należności z tytułu do-
staw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezali-
czonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu
12 miesięcy od dnia bilansowego,
d) rozliczeń międzyokresowych – trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia
bilansowego;
19) rzeczowych aktywach obrotowych – rozumie się przez to materiały nabyte w
celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jed-
nostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku
produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nie-
przetworzonym;
20) zobowiązaniach – rozumie się przez to wynikający z przeszłych zdarzeń
obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które
spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednost-
ki;
21) rezerwach – rozumie się przez to zobowiązania, których termin wymagalno-
ści lub kwota nie są pewne;
22) zobowiązaniach krótkoterminowych – rozumie się przez to ogół zobowiązań
z tytułu dostaw i usług, a także całość lub tę część pozostałych zobowiązań,
które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego;
23) instrumentach finansowych – rozumie się przez to kontrakt, który powoduje
powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finanso-
wego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z
kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie wy-
nikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zo-
2012-08-07
[ Pobierz całość w formacie PDF ]