Ustawa o ubezp społ z tyt wyp przy pracy i chorób zawod, BHP [ Pobierz całość w formacie PDF ]
(Dz.U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.)
USTAWA
z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
(Dz. U. z dnia 28 listopada 2002 r.)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa:
1) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz warunki
nabywania prawa do tych świadczeń;
2) zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty;
3) zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich
skutków;
4) zasady finansowania prewencji wypadkowej.
Art. 2.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) "fundusz wypadkowy" - fundusz wyodrębniony w ramach Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26,
poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9,
poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr
27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111,
poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz.
365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287 i Nr 169, poz. 1387), zwanych dalej "przepisami o
systemie ubezpieczeń społecznych";
2) "lekarz orzecznik" - lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
2a) "komisja lekarska" - komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
3) okres ubezpieczenia wypadkowego - okres podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, a
także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu przed
dniem 1 stycznia 1999 r.;
4) "płatnik składek" - płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe w rozumieniu przepisów
o systemie ubezpieczeń społecznych;
5) "przeciętne wynagrodzenie" - przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce
narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,
stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku;
6) "ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego" - ustawę z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 53, poz. 633 oraz z
2001 r. Nr 99, poz. 1075 i Nr 154, poz. 1791);
7) "ustawa o emeryturach i rentach z FUS" - ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38,
poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26,
Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr
1
27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz. 968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792 oraz z
2002 r. Nr 74, poz. 676);
8) "rok składkowy" - okres obowiązywania stopy procentowej składek na ubezpieczenie
wypadkowe należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego
roku;
9) "rejestr REGON" - krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej;
10) "rodzaj działalności według PKD" - rodzaj przeważającej działalności zakodowanej według
Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON;
11) "ubezpieczony" - osobę fizyczną podlegającą ubezpieczeniu wypadkowemu, a także
osobę, która przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub
zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu
rolników;
12) "ubezpieczenie wypadkowe" - ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
13) "uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika
zewnętrznego;
14) "Zakład" - Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 3.
1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną
powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń
przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą
pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie,
traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że
wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z
wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje
związkowe.
3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną
powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu
podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium
sportowe;
2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania
kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
3a) sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w Rzeczypospolitej
Polskiej;
4) odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę
pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu lub przygotowania
zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd
pracy lub przez inny podmiot kierujący;
5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych
oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o
systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni;
2
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia;
7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia
lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia;
8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w
rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu
działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z
powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania służby zastępczej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających
stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym
osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na
rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;
14) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w
okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie
ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,
trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne
zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia
uległy co najmniej dwie osoby.
Art. 4.
Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o
którym mowa w art. 237 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.
Art. 5.
1. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa w art. 3 ust. 3,
dokonuje w karcie wypadku:
1) podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do pobierających te stypendia;
2) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku do wykonujących tę pracę
na podstawie skierowania do pracy;
3) Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu Europejskiego
wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Kancelaria Senatu w stosunku do senatorów;
4) pracodawca, u którego osoba pobierająca stypendium odbywa staż, przygotowanie
zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie, lub jednostka, w której osoba pobierająca
stypendium odbywa szkolenie - w stosunku do osoby pobierającej stypendium w okresie
odbywania tego stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia na
podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot
kierujący;
5) spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych - w stosunku do członków tych
spółdzielni oraz innych osób traktowanych na równi z członkiem spółdzielni, w rozumieniu
przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, wykonujących pracę na rzecz tych spółdzielni;
3
6) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do wykonujących te umowy;
7) osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia - w stosunku do współpracujących z tą osobą;
8) Zakład - w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących
przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych;
9) (uchylony);
10) właściwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna - w stosunku do duchownych;
11) pracodawca, u którego poborowy odbywa służbę zastępczą - w stosunku do
odbywających tę służbę;
12) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej - w stosunku do słuchaczy tej szkoły
pobierających stypendium;
13) pracodawca - w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została
zawarta z pracodawcą, z którym osoby te pozostają w stosunku pracy;
14) podmiot, z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub umowa o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia, albo umowa o dzieło - w stosunku do osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach
takiej umowy praca jest wykonywania na rzecz pracodawcy, z którym osoby te pozostają w
stosunku pracy;
15) podmiot, w którym funkcjonariusz celny pełni służbę - w stosunku do tych
funkcjonariuszy.
2. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący
pracownikiem, a także stwierdzenie choroby zawodowej u pracownika następuje w trybie określonym
przepisami Kodeksu pracy.
3. W sprawach zgłaszania i stwierdzania chorób zawodowych do ubezpieczonych wymienionych w
art. 3 ust. 3 stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, tryb
uznawania zdarzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 3, za wypadek przy pracy, kwalifikację prawną
zdarzenia, wzór karty wypadku i termin jej sporządzania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia
jednolitości obowiązujących rozwiązań dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn tych wypadków.
Rozdział 2
Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, warunki nabywania
prawa do świadczeń, zasady i tryb ich przyznawania, ustalania ich wysokości oraz zasady ich
wypłaty
Art. 6.
1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana
została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku
chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują
odzyskanie zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego
wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub
rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do
pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym
zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia
w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
2. Osobom:
1) prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
2) duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia
oraz członkom ich rodzin świadczenia, o których mowa w ust. 1, nie przysługują w razie wystąpienia w
dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej
zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł do czasu spłaty
całości zadłużenia, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 3.
3. Prawo do świadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5 i 11, przedawnia się, jeżeli zadłużenie,
o którym mowa w ust. 2, nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia
złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.
4. Osobom, o których mowa w ust. 2, Zakład wypłaca świadczenia w ciągu 30 dni od wyjaśnienia
ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do tych świadczeń, nie później jednak niż w ciągu 60
dni od spłaty całości zadłużenia.
Art. 7.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, podstawy wymiaru i
ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.
Art. 8.
1. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu
podlegania ubezpieczeniu.
2. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do
pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy
spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie
odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego
świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do świadczenia rehabilitacyjnego.
Art. 9.
1. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują
w wysokości 100% podstawy wymiaru.
2. Podstawę wymiaru zasiłku i świadczenia, o których mowa w ust. 1, stanowi kwota będąca
podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.
3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego:
1) pracownikom - stosuje się zasady określone w rozdziale 8 ustawy o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;
2) członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom
odbywającym służbę zastępczą oraz osobom, o których mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych - stosuje się zasady określone w rozdziale 9 ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]