ustawa o trybunale stanu, [ Pobierz całość w formacie PDF ]
©Kancelaria Sejmu
s. 1/14
USTAWA
z dnia 26 marca 1982 r.
o Trybunale Stanu
Opracowano na pod-
stawie: tj. Dz. U. z
2002 r. Nr 101, poz.
925, z 2003 r. Nr 175,
poz. 1692, z 2004 r.
Nr 25, poz. 219, z
2010 r. Nr 75, poz.
472, Nr 182, poz.
1228.
Art. 1.
1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem
lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed
Trybunałem Stanu ponoszą:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego,
4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli,
5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,
7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.
2. W zakresie określonym w art. 107 Konstytucji odpowiedzialność przed Trybuna-
łem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie.
Art. 2.
1. Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa
skarbowego.
2. W okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności
przestępstw lub przestępstw skarbowych, za które osoba sprawująca ten urząd nie
została postawiona w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do Marszałka Sejmu i Marszałka Se-
natu, którzy tymczasowo wykonują obowiązki Prezydenta.
4. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu
za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa lub przestępstwa
skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.
4a. Jeżeli przeciwko osobom, o których mowa w ust. 4, wszczęto postępowanie
przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w
związku z zajmowanym stanowiskiem prokurator jest obowiązany niezwłocznie
powiadomić o tym Marszałka Sejmu.
5. Osoby, o których mowa w ust. 4, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności
karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe po-
pełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o po-
2010-11-22
©Kancelaria Sejmu
s. 2/14
ciągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do
odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku
Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już
przed sądem.
Art. 3.
Odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art.
1 ust. 1, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowa-
nia, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję lub ustawę.
Art. 4.
Prawo postawienia Prezydenta w stan oskarżenia przysługuje wyłącznie Zgromadze-
niu Narodowemu.
Art. 5.
Prawo do pociągnięcia osób wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 2–7 do odpowiedzial-
ności przed Trybunałem Stanu przysługuje wyłącznie Sejmowi.
Art. 5a.
Prawo do pociągnięcia posła do odpowiedzialności konstytucyjnej przysługuje wy-
łącznie Sejmowi.
Art. 6.
1. Wstępny wniosek o postawienie Prezydenta w stan oskarżenia może być złożony
Marszałkowi Sejmu przez co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowe-
go.
2. Wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
osób, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2–7, może być złożony Marszałkowi
Sejmu przez:
1) Prezydenta,
2) posłów, w liczbie co najmniej 115.
3. Wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej osób, o
których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3–7, może być złożony Marszałkowi Sejmu
również przez komisję śledczą powołaną na podstawie art. 111 Konstytucji.
4. Wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej posła mo-
że być złożony do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przez Marszałka
Sejmu.
5. Wstępny wniosek o postawienie w stan oskarżenia lub o pociągnięcie do
odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu musi spełniać warunki wymagane
przez przepisy Kodeksu postępowania karnego w stosunku do aktu oskarżenia i
zawierać podpisy wszystkich wnioskodawców, a także wskazywać osobę upo-
ważnioną do występowania w imieniu wnioskodawców w dalszym postępowaniu
przed organami Sejmu.
6. Jeżeli wstępny wniosek, o którym mowa w ust. 1–4, nie odpowiada warunkom
określonym w ustawie, Marszałek Sejmu, w uzgodnieniu z Prezydium Sejmu, po
zasięgnięciu opinii Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, wzywa reprezen-
2010-11-22
©Kancelaria Sejmu
s. 3/14
tanta wnioskodawców, o którym mowa w ust. 5, do uzupełnienia wniosku w ter-
minie 14 dni, wskazując niezbędny zakres uzupełnienia.
6a. Opinię, o której mowa w ust. 6, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej
przyjmuje na posiedzeniu zamkniętym.
7. W przypadku nieuzupełnienia wstępnego wniosku w terminie i w zakresie, o któ-
rym mowa w ust. 6, Marszałek Sejmu postanawia o pozostawieniu wniosku bez
biegu.
Art. 7.
Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej,
która wszczyna postępowanie.
Art. 8.
Przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła niezwłocznie
osobie objętej wnioskiem odpis wstępnego wniosku, informując ją o prawie do zło-
żenia pisemnych wyjaśnień w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania oraz o innych
uprawnieniach przysługujących tej osobie w postępowaniu przed Komisją.
Art. 8a.
1. Jeżeli zostanie ujawniona okoliczność, która mogłaby wywołać wątpliwości co
do bezstronności członka Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przy
czynności przesłuchania przez Komisję osoby objętej wnioskiem lub świadka,
ulega on wyłączeniu z tej czynności.
2. Za okoliczność, o której mowa w ust. 1, nie może być w szczególności uznana
przynależność do określonego klubu lub koła poselskiego.
3.Wyłączenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje Komisja, na wniosek osoby obję-
tej wnioskiem, świadka lub członka Komisji; w głosowaniu nie bierze udziału
członek Komisji, którego wyłączenia głosowanie dotyczy.
Art. 9.
1. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej może żądać od organów władzy pu-
blicznej oraz organów osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających
osobowości prawnej pisemnych wyjaśnień lub przedstawienia dokumentów bę-
dących w ich dyspozycji, jak także akt każdej sprawy przez nie prowadzonej.
2. Komisja może zlecić Prokuratorowi Generalnemu lub Najwyższej Izbie Kontroli
przeprowadzenie określonej czynności niezbędnej do wyjaśnienia okoliczności
sprawy.
3. Komisja może zapoznawać się z dokumentami lub aktami, badając sprawę na
miejscu.
Art. 9a.
1. Czynności dowodowe Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeprowa-
dza na posiedzeniach zamkniętych.
[2. W postępowaniu przed Komisją osoba objęta wnioskiem, świadkowie i biegli
zwolnieni są od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej i państwowej.]
Nowe brzmienie ust.
2 w art. 9a wchodzi
w życie z dn.
2.01.2011 r. (Dz. U. z
2010 r. Nr 182, poz.
1228).
2010-11-22
©Kancelaria Sejmu
s. 4/14
<2. W postępowaniu przed Komisją osoba objęta wnioskiem, świadkowie i
biegli zwolnieni są od obowiązku zachowania w tajemnicy informacji nie-
jawnych.>
3. Dla uzyskania wiedzy specjalistycznej Komisja może powoływać biegłych lub
tłumaczy. Do biegłych stosuje się odpowiednio przepisy art. 9b ust. 3-6.
Art. 9b.
1. Każda osoba wezwana przed Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej w cha-
rakterze świadka ma obowiązek stawić się w wyznaczonym terminie i złożyć
zeznania.
2. Jeżeli świadek nie może stawić się na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub
innej niedającej się pokonać przeszkody, Komisja może go przesłuchać w miej-
scu jego pobytu.
3. W przypadku gdy świadek bez usprawiedliwienia nie stawi się na wezwanie
Komisji, bez zezwolenia Komisji wydali się z miejsca czynności albo bezpod-
stawnie uchyli się od złożenia zeznań, Komisja może zwrócić się do Sądu Okrę-
gowego w Warszawie z wnioskiem o zastosowanie kary porządkowej.
4. Do postępowania w przedmiocie rozpatrzenia wniosku, o którym mowa w ust. 3,
oraz wykonania orzeczonej kary porządkowej stosuje się odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego wykonawczego.
5. Komisji przysługuje zażalenie na odmowę zastosowania kary porządkowej. Do
postępowania w sprawie zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania karnego.
6. Na terenie Sejmu czynności związane z przymusowym doprowadzeniem przed
Komisję ukaranego karą porządkową, wykonuje, na polecenie sądu, Straż Mar-
szałkowska.
Art. 9c.
1. Na zewnątrz Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej reprezentuje oraz dzia-
ła w jej imieniu przewodniczący Komisji lub, z jego upoważnienia, zastępca
przewodniczącego.
2. Przewodniczący Komisji kieruje posiedzeniem Komisji i czuwa nad jego prawi-
dłowym przebiegiem.
3. Przewodniczący Komisji prowadzi przesłuchanie przed Komisją, a w szczegól-
ności:
1) poucza świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zata-
jenie prawdy,
2) poucza biegłego lub tłumacza o odpowiedzialności karnej za złożenie fał-
szywej opinii lub tłumaczenia,
3) poucza świadka o przysługujących mu uprawnieniach w postępowaniu przed
Komisją,
4) uchyla pytania sugerujące treść odpowiedzi i pytania nieistotne bądź niesto-
sowne.
4. W trakcie przesłuchania przed Komisją od decyzji przewodniczącego osobie ob-
jętej wnioskiem lub świadkowi przysługuje odwołanie do Komisji. Komisja roz-
strzyga o odwołaniu w drodze głosowania, większością głosów.
2010-11-22
©Kancelaria Sejmu
s. 5/14
Art. 9d.
1. Osoba objęta wnioskiem ma obowiązek stawić się przed Komisją Odpowiedzial-
ności Konstytucyjnej.
2. Osoba objęta wnioskiem ma w szczególności prawo do:
1) składania wyjaśnień ustnie lub na piśmie i zgłaszania wniosków dowodo-
wych; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na po-
szczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień,
2) korzystania z pomocy nie więcej niż trzech obrońców; obrońcą w postępo-
waniu przed Komisją może być jedynie adwokat lub radca prawny,
3) uczestniczenia osobiście lub przez obrońcę we wszystkich czynnościach
dowodowych przeprowadzanych przez Komisję oraz w czynnościach po-
dejmowanych na jej żądanie,
4) dostępu do materiału dowodowego po uzyskaniu zgody Komisji,
5) końcowego zaznajomienia się z materiałami postępowania przeprowadzo-
nego przed Komisją.
Art. 9e.
1. W postępowaniu przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej świadkowi
należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem
danej czynności, a następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnie-
nia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi. Nie wolno zadawać pytań sugerują-
cych świadkowi treść odpowiedzi ani pytań nieistotnych bądź niestosownych.
2. W postępowaniu przed Komisją świadkowi służy w szczególności prawo do:
1) uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby nara-
zić świadka lub osobę dla niego najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 Ko-
deksu karnego na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skar-
bowe,
2) odmowy zeznań, gdy jest on osobą najbliższą dla osoby objętej wnioskiem
lub jeżeli w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w prze-
stępstwie objętym postępowaniem przed Komisją,
3) złożenia wniosku o zwolnienie od złożenia zeznania lub odpowiedzi na py-
tania, jeżeli pozostaje z osobą objętą wnioskiem w szczególnie bliskim sto-
sunku osobistym,
4) złożenia wniosku o zarządzenie przerwy w posiedzeniu Komisji,
5) złożenia wniosku o uchylenie pytania, które w ocenie świadka sugeruje mu
treść odpowiedzi, jest nieistotne bądź niestosowne,
6) złożenia wniosku o zmianę terminu przesłuchania,
7) złożenia wniosku o dokonanie czynności, które Komisja może albo ma
obowiązek podejmować z urzędu.
3. O uprawnieniach wymienionych w ust. 2 oraz o odpowiedzialności karnej za ze-
znanie nieprawdy lub zatajenie prawdy świadka poucza się przed rozpoczęciem
przesłuchania.
Art. 9f.
1. Z przesłuchania sporządza się protokół.
2. Protokół sporządza się w oparciu o zapis dźwiękowy przesłuchania.
2010-11-22
[ Pobierz całość w formacie PDF ]