uzywanie substancji psychoaktywnych, AWFiS, Psychologia i Psychiatria [ Pobierz całość w formacie PDF ]
Używanie substancji psychoaktywnych. Profilaktyka uzależnień.
Jednym z najbardzxiej bolesnych zjawisk na przełomie drugiego i trzeciego tysiąclecia
jest fakt, że współczesny człowiek stał się niemal synonimem kogoś uzależnionego. Dotyczy
to zwłaszcza milionów ludzi młodych, którzy w spektakularny sposób aspirują do życia w
wolności, a jednocześnie wchodzą na drogę uzależnień od alkoholu, nikotyny, narkotyków i
innych substancji, które oszukują, uzależniają i zabijają.
Niniejsza praca porusza temat profilaktyki uzależnień. Z uwagi jednak na jego ogrom-
ną złożoność i odgórnie narzuconą wymaganą objętość pracy, ograniczę się tylko do opisania
polskich koncepcji profilaktyki uzależnień.
Zdaniem C. Cekiery działania zapobiegawcze przede wszystkim powinny mieć cha-
rakter oświatowo-wychowawczy i obejmować:

Ograniczanie i kontrolę produkcji i dystrybucji środków farmakologicznych i innych
mogących powodować uzależnienia,

Udostępnianie pracownikom służby zdrowia i wychowawcom publikacji z zakresu
uzależnień, aby w ten sposób zapoznać ich ze szkodliwością środków odurzających i
podstawowymi problemami osób uzależnionych,

Organizowanie konferencji, prelekcji i szkolenia pracowników oświaty i służby zdro-
wia,

Wykorzystywanie zebrań wychowawczych i konferencji pedagogicznych dla rodzi-
ców w celu uświadamiania ich o istnieniu różnych subkul;tur młodzieżowych i niebez-
pieczeństwach płynących z faktu uczestnictwa w nich,

Prowadzenie działalności wychowawczo-oświatowej dla młodzieży o szkodliwości
środków odurzających,

Zainteresowanie różnych organizacji społecznych, sportowych i harcerstwa problema-
mi młodzieży niedostosowanej i zagrożonej uzależnieniami

Ukazywanie ideałów, kształtowanie celu i poczucia sensu życia przez kształtowanie
sysytemu wartości i budzenie zaufania do siebie i do innych.
Nieco inaczej problematykę profilaktyki uzależnień w swoich pracach przedstawia Z.
Thille. Jego zdaniem działalność związaną z profilaktyką należy podzielić na dwa rodzaje ak-
tywności: aktywność mającą na celu ograniczanie podaży środków odurzających oraz aktyw-
ność mającą na celu ograniczenie popytu na środki odurzające.
W ramach pierwszego z nich należy przeciwdziałać zarówno podaży nielegalnej, jak i
legalnej. Podaż nielegalna jest związana przede wszystkim z przemytem środków psychoak-
tywnych , ich nielegalnym przerobem lub produkcją, handlem, a także kradzieżami środków
lub fałszowaniem recept i udostępnianiem substancji odurzających bez zezwolenia osobom do
tego nieupoważnionym. W tej sferze aktywności szczególna rola przypada organom ścigania i
wymiaru sprawiedliwości. Z kolei podaż legalna, polegajaca na wprowadzaniu na rynek far-
maceutyczny różnorodnych środków o działaniu psychoaktywnym (przeciwbólowe, nasenne,
uspokajające czy pobudzające), powinna być ograniczana przede wszystkim przez zapobiega-
nie zbyt pochopnemu przepisywaniu tych środków pacjentom przez lekarzy, przez ogranicza-
nie i kontrolowanie reklamy środków farmaceutycznych rzekomo powodującycch wręcz cu-
downe rozwiązywanie problemów psychicznych.
Działania z powyższej płaszczyzny mogą być skuteczne tylko wówczas, gdy będą im
towarzyszyły zabiegi zmniejszające popyt na środki odurzające. Początkowo Z. Thille uwa-
żał, że aktywność społeczna w tym zakresie powinna iść w trzech kierunkach:

Szerokiego rozwijania systemu informacji,

Rozwoju działalności w dziedzinie higieny psychicznej, zwłaszcza w odniesieniu do
młodzieży,

Zwiększania wysiłków w kierunku rozwijania postaw ideowych, zainteresowań i sys-
temu wartości.
Przedstawiając taką koncepcję działań profilaktycznych, Z.Thille podkreśla, że jego
celem nie jest proponowanie szczegółowo opracowanego programu profilaktycznego, ale je-
dynie jego ramowych wyznaczników. Opiera się bowiem na założeniu, że programy należy
tworzyć w kontekście lokalnych warunków i sytuacji.
W latach osiemdziesiątych szczególny rozgłos w Polsce zyskała koncepcjas profilak-
tyki wypracowana na gruncie stowarzyszenia MONAR. Zwerbalizowana została przez M.
Kotańskiego w następujący sposób: ”
Polityka społeczna w zakresie profilaktyki antynarko-
tycznej musi być jednolita w swoich treściach merytorycznych zarówno na terenie na przy-
kład szkoły, jak i w środkach masowego przekazu. Program profilaktyczny powinien być wy-
pracowany wspólnie przez młodzież i specjalistów, a nie wpływać, jak to robiono dotychczas,
z narzuconych przez dorosłych odgórnie treści programowych, które budzą sprzeciw młodzie-
ży i rodzą postawy pozornie dostosowane. Jedynie partnerska postawa przy tworzeniu pro-
gramu profilaktyki daje rękojmię praktycznej realizacji postulatów wynikających z właściwej
polityki profilaktycznej. Profilaktyka musi stworzyć wzorzec kodeksu postępowania zarówno
wobec ludzi chorych, jak i wypracować model działania młodego człowieka, który wszelkie
pokusy popadnięcia w nałóg umie zracjonalizować i dysponuje arsenałem, innych od narko-
tyków, sposobów rozwiązywania sytuacji stresowych. Informacje na temat narkotyków, lecze-
nia czy opisu przypadków powinny być konsultowane przez organ opiniodawczy MONARU,
zajmujący się umiejętnym upowszechnianiem wiedzy na ten temat. (...) System działań szkol-
nych kół MONAR może przyczynić się do poszukiwań skutecznych i dostosowanych do środo-
wiska młodzieży, bo wykształconych przez nią samą sposobów przeciwdziałania narkomanii i
innych niekorzystnych zjawisk występujących u ludzi młodych”.
MONAR nie jest jedynym stowarzyszeniem, które za cel stawia sobie zapobieganie
uzależnieniom. Podobne zamierzenia mają również Katolicki Ruch Antynarkotyczny KA-
RAN, stowarzyszenie „Powrót z U” i Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii. To ostatnie
swoje zadania programowe grupuje w dwóch kategoriach:
1. w dziedzinie naukowo-badawczej i oświatowej:

inicjowanie i prowadzenie badań epidemiologicznych dotyczących stanu nar-
komanii,

opracowywanie wyników badań i przedstawianie wniosków zainteresowanym
instytucjom,

zabieganie o zorganizowanie studiów podyplomowych i organizowanie, a tak-
że dotowanie konkursów na prace naukowe z zakresu narkomanii,

opracowywanie programów szkoleniowych dla nauczycieli i ich organizacja w
celu szerzenia wiedzy profilaktycznej,

działalność oświatowa oraz propagandowa we wszystkich środowiskach zawo-
dowych i społecznych.
2. W dziedzinie działalności organizatorskiej:

Kształtowanie pożądanych postaw społecznych (m.in. dzięki szerokiej działal-
ności wydawniczej i propagandowej),

Popularyzowanie prawa dotyczącego zapobiegania i zwalczania narkomanii,

Konsultowanie aktów prawnych,

Ograniczanie podaży i popytu na środki odurzające,

Ułatwianie korzystania z pomocy profesjonalnej osobom uzależnionym i ich
otoczeniu,

Prowadzenie własnego ośrodka resocjalizacyjnego,

Zapewnienie właściwego wsparcia osobom po leczeniu odwykowym,

Tworzenie nowych miejsc pracy z młodzieżą zagrożoną i uzależnioną,

Zbieranie materiałów i informacji dotyczących realizacji ustawy o zapobiega-
niu narkomanii i innych aktów prawnych.
Polska wzorem wielu innych krajów prowadzi zapisy ustawowe zobo-
wiązujące poszczególne resorty do działalności profilaktycznej. Dotyczy to w
szczególności placówek podległych Ministerstwu Edukacji Narodowej, które
realizują resortowy program zapobiegania uzależnieniom. Opieramy się na
trzech rodzajach działań kierowanych do różnych grup odbiorców:

Działania informacyjne kierowane do rodziców, na-
uczycieli i ogółu młodzieży,

Działania kompensacyjno – wyrównawcze kierowa-
ne do dzieci i młodzieży z grup wysokiego ryzyka,

działania profilaktyczno-wychowawcze i terapeu-
tyczne kierowane do młodzieży zagrożonej uzależ-
nieniem w rozumieniu ustawy.
Wszystkie te działania zmierzają do stworzenia wewnątrz resortowego
systemu pomopcy młodzieży odurzającej się, polegającego na uzupełniających
się działaniach wychowawcy klasy, pedagoga szkolnego, poradni wychowaw-
czo-zawodowej oraz wyspecjalizowanej placówki profilaktyczno – wycho-
wawczej.
3.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]